Monumenten in Nederland: Zeeland

R. Stenvert en C. Kolman (2003)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Axel (gemeente Terneuzen)

betekenis & definitie

Stad, gelegen aan het Axelse Gat (Kreek) een uitloper van de Braakman. Rond 1100 is er sprake van een aan St.

Petrus gewijde kerk en rond 1200 van een kasteel van de heren van Axel (opgegraven 1963-'64). Als voorstad van Gent kreeg Axel in 1213 stadsrechten.

Vanwege haar bloei als marktstad werd Axel rond 1380 en in 1452 door Gentse troepen geplunderd. Door de Allerheiligenvloed van 1570 kwam de stad met het aan de noordzijde gelegen Axeler Ambacht op een eiland te liggen.In 1586 werd het door Prins Maurits veroverd. De nieuwe vestingwerken, bestaande uit acht bastions en één ravelijn, waren in 1601 gereed. Als tegenwicht legden de Spanjaarden aan de zuidzijde van de Axelse Kreek een fortengordel aan. Aan de oostzijde ontstond in 1653 een polder en in 1790 volgde de inpoldering van de kreek aan de zuidzijde. In de Franse tijd werden de vestingwerken ontmanteld (in 1816 definitief opgeheven). Het in 1789 aangelegde havenkanaal kreeg in 1824 aan de westzijde een uitwateringssluis (de Axelse Sassing).

Het in 1830 richting Hulst doorgetrokken kanaal werd vanwege de Belgische Opstand niet afgemaakt. In 1851 verdween de Axelse haven. Axel kreeg in 1871 aansluiting op de spoorlijn Terneuzen-Mechelen. Bij de bevrijding door Poolse troepen in 1944 liep de stad veel schade op. Na de Tweede Wereldoorlog is Axel aan de oost- en de westzijde uitgebreid.