Monumenten in Nederland: Zeeland

R. Stenvert en C. Kolman (2003)

Gepubliceerd op 02-01-2020

20ste-eeuwse huizen in Middelburg

betekenis & definitie

Het beste voorbeeld van de jugendstil in Middelburg is de zeer grote villa De Sprenck (Seissingel 4), gebouwd in 1904-'05 voor jhr. P.J.

Boogaert. Het ontwerp was van aannemer C.A.

Goethals, met assistentie van zijn zoon, architect A.L.J. Goethals.

Opvallend zijn de glas-in-loodvensters (gemaakt door atelier Het Prinsenhof te Delft) en het hekwerk, beide met florale jugendstil-motieven, alsmede het imitatie-vakwerk in de geveltoppen. Jugendstil-details heeft ook het door hen voor bankier J.A.

Zip ontworpen kantoorpand Dam 32 uit 1902. Het bijbehorende woonhuis Dam 34 herkreeg bij een ingrijpende restauratie in 1977 het 18de-eeuwse karakter.

Daarnaast waren vader en zoon Goethals verantwoordelijk voor het ontwerp van de directeurswoning van de houthandel Alberts, het vooral met chaletstijl-elementen (sierspant) uitgevoerde pand Seisdam 28 uit 1903, de gepleisterde herenhuizen Loskade 7-15 (1906) en de dubbele villa Noordbolwerk 19-21 (1910). Andere voorbeelden van herenhuizen met jugendstil-details zijn Turfkaai 29-31 (1907), Seisdam 42 (1908) en Seisbolwerk 8-12 (circa 1912).

Bescheidener burgerwoningen in deze stijl zijn Nieuwe Poortstraat 1-7 (1904), Goese Korenmarkt 22-24 (circa 1910) en Oude Koudekerkseweg 15 (circa 1910); de laatstgenoemde heeft in bricorna-stenen uitgevoerde details.

Het in 1908 voor H.T.

Terry door aannemer P. Krijger & Zn. ingrijpend verbouwde herenhuis Koepoortstraat 4 is rationalistisch van vorm.

Vergelijkbare details hebben de huizen Korendijk 48-50 (1905) en Latijnse Schoolstraat 22-24 (circa 1908), en de villa Dorothy (Vlissingsesingel 38; 1910). In 1913 ontwierp A.L.J.

Goethals in ‘Um 1800’-stijl de villa Overdamme (Seissingel 10-12) voor chirurg D. Schoute.

Tot de weinige huizen met expressionistische details behoren Wagenaarstraat 19-21 (circa 1925) en in de zakelijk-expressionistische variant de middenstandswoningen Sportlaan 1 en Park van Nieuwenhove 2 (beide circa 1930). Na het bombardement van 1940 begon men voortvarend met de wederopbouw.

In eerste instantie betrof dat vooral het sterk verwoeste winkelgebied, tot 1942 slechts in beperkte mate aangevuld met particuliere woningbouw. Voorbeelden hiervan, gebouwd in traditionalistische stijl als tweelaags dwars herenhuis, zijn: De Dolfijn (Korte Burg 3), Groenmarkt 15-17, Lange Delft 76 (1942) en Bogardstraat 30.

Ook De Olijfboom (Rotterdamsekaai 67) werd in 1942 herbouwd.

De verdere herbouw nam men vanaf 1946 weer ter hand met bijvoorbeeld Lange Noordstraat 19 (1952), St.-Pieterstraat 31-33 en de eenvoudige eengezinswoning Zusterstraat 27.

Aan de Seislaan verrezen in 1946 enkele eenlaagse houten noodwoningen, de zogeheten Oostenrijkse woningen. De villa Langevielesingel 18 en het kleine landhuis Olmenweide (Seissingel 8), beide uit circa 1950, zijn gave voorbeelden van wederopbouwarchitectuur.