Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Wormerveer (gemeente Zaanstad)

betekenis & definitie

Dorp, ontstaan in de 15de eeuw op de westoever van de Zaan bij een toen al bestaande veerverbinding met Wormer.

In 1504 bouwde men een eerste kapel. Langs de Zaanoever vormde zich een overwegend enkelzijdige bebouwing, met uitzondering van de Dubbele Buurt. In de 17de eeuw werd Wormerveer een industriedorp met buitendijks bedrijven langs de Zaan. Haaks op de dijk lagen landinwaarts enkele paden met (inmiddels verdwenen) industriemolens. Ook de bedrijfsgebouwen langs het Noordeinde zijn nu grotendeels gesloopt. Wel resteert het laat-19de-eeuwse complex van Wessanen's Koninklijke Fabrieken (silo's vanaf circa 1930).

Deze firma werd in 1765 gesticht door Adriaan Wessanen en Dirk Remmertsz Laan als meel- en oliefabriek en werd na 1789 door de familie Laan voortgezet. Rond 1870 ontstond haaks op de rivierdijk de Marktstraat. Daarna verdichtte zich de bebouwing in dat gebied en tussen de Zaan en de spoorlijn Zaandam-Alkmaar (1867; station vernieuwd 1978) en de Wandelweg (1889). Vanaf 1900 groeide Wormerveer aan de zuidzijde verder tussen spoor en Zaan. Na de Tweede Wereldoorlog is het dorp aan de westzijde uitgebreid richting Nauernasche Vaart.