Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Woonhuizen in Den Burg

betekenis & definitie

Het diepe huis Kogerstraat 1 werd in 1599 (ankers en deurkalf) gebouwd als woon- en pakhuis. De rondboogfriezen boven de luiken op de verdieping en de zolder zijn origineel.

De in- en uitgezwenkte gevel met pinakels is bij de restauratie in 1954 gereconstrueerd. Het nu als oudheidskamer in gebruik zijnde pand bevat betimmeringen, een bedstede, een kelder en opkamer en een tegelschouw (1863). De diepe huizen Binnenburg 19 en Gravenstraat 33 hebben beide een (vernieuwde) vroeg-17de-eeuwse trapgevel met klimmend boogfries. Het in de kern 17de-eeuwse pand Binnenburg 15 toont drie gevelstenen met de namen ‘Texel’, ‘Goudbergh’ en ‘'T wapen van Schagen’. Restanten uit de 17de eeuw zijn mogelijk verborgen in Stenenplaats 5 (achtergevel), Waalderstraat 15 en Waalderstraat 20. Vóór het laatstgenoemde pand staat een fragment van een laat-gotische stoepsteen (16de eeuw). Het pand Zwaanstraat 10, met dwars voorhuis en een diep eenlaags achterhuis, bevat 17de-eeuwse elementen (balkenplafond, tegelwand) en heeft een blokbepleistering uit circa 1860. Voorbeelden van (in opzet) 18de-eeuwse diepe huizen met houten voorschot zijn Waalderstraat 17-19, Warmoesstraat 16, Weverstraat 67 (gerestaureerd) en Kogerstraat 11 (1811; met schuurgedeelte).

Laat-18de-eeuwse details hebben Burgwal 2 (bovenlicht) en Waalderstraat 1 (deur).

Voorbeelden van kleine 19de-eeuwse eenlaagspanden zijn Molenstraat 60-62 (1858), Waalderstraat 7-13 (circa 1860) en Molenstraat 23-33 (circa 1900). Rijker is het brede eenlaagspand Warmoesstraat 34a (circa 1840) en vergelijkbaar hiermee is de dokterswoning Warmoesstraat 52 (1876) met gietijzeren consoles. Uit dezelfde tijd stamt de bijbehorende voorm. rijtuig- en paardenstalling (Warmoesstraat 50).

Een ingezwenkte lijstgevel hebben Warmoesstraat 4-6 (circa 1860) en Gravenstraat 2 en 3-5 (beide circa 1900). Met eclectische elementen uitgevoerd zijn Zwaanstraat 6 (circa 1860) en Schilderend 8 (circa 1880; met winkelpui). Neorenaissance-vormen vertonen Zwaanstraat 8 (circa 1895) en de waarschijnlijk door dezelfde architect ontworpen panden Hogerstraat 2, Kogerstraat 22, Stenenplaats 10 (alle circa 1900). Uit het begin van de 20ste eeuw dateren de statige notabelenwoning Weverstraat 85 (1907), de villa's Kogerstraat 42 (originele cementtegels), Julianastraat 3, Kogerstraat 34 en Sonnevanck (Waalderstraat 58) en de met rationalistische details uitgevoerde burgemeesterswoning Weverstraat 101 (alle circa 1910). Expressionistische details vertonen de J.J. Reijstichting (Warmoesstraat 46-48) en de dubbele woning Warmoesstraat 64-66 (beide circa 1925). De houten pre-fab-woning Flevo (Schilderend 101) komt uit Zweden.

Zakelijk-expressionistisch van vorm zijn de dienstwoning Schilderend 72 (circa 1935) van de verdwenen elektriciteitscentrale, en verder Weverstraat 57 (1934) en Wilhelminalaan 2 (circa 1935).