Vissersdorp, ontstaan in de 14de eeuw bij de dam in de monding van de Ye. Volendam wordt voor het eerst vermeld in 1462. De binnendijks gelegen dorpskern groeide landinwaarts en langs de dijk verder uit. Na de Allerheiligenvloed van 1570 ontstonden de rechte dijken Noordeinde en Zuideinde.
De buitendijkse haven werd in 1661 aangelegd en in 1783 verbeterd. In 1868 heeft men de noorderopening afgedamd. Aan de zuidzijde van de haven volgde een vergroting in 1883. Door de geïsoleerde ligging bleef Volendam een katholieke enclave. Na de watersnood van 1916 breidde het dorp zich verder landinwaarts uit en na de Tweede Wereldoorlog zijn woonwijken gebouwd aan weerszijden van de Julianaweg. Meer recent is het gebied tussen Volendam en Edam volgebouwd. Vanwege de klederdracht trok Volendam vanaf circa 1875 belangstelling van kunstschilders, waarna het dorp een internationale toeristische trekpleister is geworden.
