Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Het stoomgemaal in Medemblik

betekenis & definitie

‘De Vier Noorder Koggen’ (Oosterdijk 4) werd in 1869 in eclectische vormen gebouwd ter vervanging van veertien poldermolens. Het middengedeelte met werkplaats wordt geflankeerd door lagere bouwdelen voor twee afzonderlijke stoomgemalen die het water van de Kleine Vliet opvoerden naar de sluiskolk.

In de Oosterdijk zit een spuisluis uit 1893 met drie openingen voor de lozing van het water op het IJsselmeer. Naast het oude gemaal verrees in 1907 met rationalistische details en kantelen een tweede gemaal, bestaande uit een machinehuis en een lager ketelhuis met schoorsteenpijp. Het in 1939 geëlektrificeerde gemaal is tot 1977 in bedrijf geweest en vormt sinds 1985 een stoommachinemuseum (gerestaureerd 2004). Tot de inventaris behoren vier centrifugaalpompen uit 1897 van W.H. Allenson & Co te Bedford (Engeland) met elektromotoren uit 1940. In het gedeelte uit 1907 staan een stoommachine van Backer & Rueb (1924) en een centrifugaalpomp, fabrikaat Louis Smulders (1907). In het ketelhuis bevinden zich twee ketels van Machinefabriek ‘Breda’ (1926).