(Hoofdgracht 3) is een fors omgracht en rechthoekig terrein met een groot scheepsdok, een dokkanaal naar de maritieme binnenhaven, een zeedoksluis naar het Nieuwe Diep, twee droogdokken en veel industriële gebouwen.
Kort na het eerste plan van Jan Blanken (1812) begon tegenover de zeedoksluis de bouw van een stenen droogdok (in gebruik 1822). Het bijbehorende stoommachinegebouw staat na de buitengebruikstelling (1862) sinds 1889 bekend als ‘graanpakhuis’. Het definitieve plan voor de Rijkswerf werd in 1823 goedgekeurd, waarna het werk in 1827 gereed kwam. Voor de opslag van licht ontvlambare stoffen verrees aan de noordzijde het gebouw 't Torentje (Hoofdgracht 3; 1826). Dit vrijwel vierkante neoclassicistische gebouw met achtzijdige lantaarn dient sinds 1966 als Marinemuseum. Het ontwerp is van L.
Valk, die ook tekende voor het in de noordoosthoek gelegen Commandementsgebouw (Het Nieuwe Diep 4; 1823-'24). Dit neoclassicistische drielaagse gebouw heeft hoekrisalieten en een middenrisaliet voorzien van een voorsprong met fronton. Aan de westzijde staan langs het kanaal nog enkele langgerekte eenlaagspanden in sobere neoclassicistische vormen.
Een tweede grote bouwcampagne volgde in 1857-'66. Daarbij werd in de zuidwesthoek een tweede droogdok gegraven (1857-'58). Naast het Commandementsgebouw verrees naar een eclectisch ontwerp van C. Outshoorn het U-vormige hoofdgebouw van het Koninklijk Instituut voor de Marine (1869-'70) als opleidingscentrum voor adelborsten. Van de rond 1880 aan de noordzijde opgerichte loodsen voor kanonneerboten resteren er nog zeven (nu onderdeel Marinemuseum).
De in 1882 als voltooid beschouwde rijkswerf werd in 1933 de enige Nederlandse Marineherstelwerf. Bombardementen in 1940 en 1942 brachten vooral de oostzijde van het complex schade toe. Rond 1946 is daar op de fundamenten van het oude militaire ziekenhuis Het Klooster een carré-vormig lesgebouw voor adelborsten geplaatst. Tot de diverse andere aanpassingen en uitbreidingen behoort de nieuwe zeedoksluis uit 1975. Na de sluiting van de Rijkswerf in 1993 is het complex verbouwd tot het nautisch complex Cape Holland met het Nationaal Reddingmuseum ‘Dorus Rijkers’. In het grote dok liggen diverse historische schepen, waaronder het in 1952 op de Rijkswerf gebouwde lichtschip ‘nr. 10 Texel’.
