Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De (Herv.) Willibrorduskerk in Nederhorst den Berg

betekenis & definitie

(Kerkstraat 32) is een met tufsteen beklede tweebeukige kerk met vijfzijdig gesloten koor en een toren van twee geledingen met ingesnoerde naaldspits. De toren (met latere westingang) en het schip, beide uitgevoerd in romaanse stijl met lisenen en rondboogfriezen, verrezen in de 12de eeuw op de ‘Berg’.

Het vroeg-gotische koor is vermoedelijk 14de-eeuws, evenals het zuidportaal en de sacristie. Kort na 1550 ontstond de vlak afgedekte noorderzijbeuk, die gezien de overhoekse steunbeuren mogelijk een westwaartse uitbreiding van een al bestaand noordtransept was en bestond uit zijkapellen met dwarskappen. Van oudere datum is de daar aanwezige rechthoekige zandstenen noordingang, versierd met een touwornament en een moeilijk leesbaar randschrift (15de eeuw). Onder leiding van C.B. Posthumus Meyjes werd de kerk in 1892 ingrijpend gerestaureerd. In 1939 volgde nog een inwendige restauratie.

Het interieur wordt gedekt door een houten tongewelf met trekbalken. De toren en de sacristie hebben stenen gewelven. Gebeeldhouwde dieren- en engelenkoppen sieren de kapitelen van de zuilen in het schip. Tot de inventaris behoren een preekstoel en een koorhek met triomfboog (beide begin 17de eeuw), een doophek en overhuifde banken (alle 17de eeuw), rouwborden voor Gerard van Reede († 1670) en zijn echt-genote Agnes († 1692), en een door C.G.F. Witte gebouwd orgel (1872). Op het door hoge, met steunberen geschraagde, muren omringde kerkhof dateren de oudste grafstenen uit circa 1880. De pastorie (Voorstraat 1) is een tweelaags dwars pand uit circa 1860.