Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Broek in Waterland

betekenis & definitie

(Kerkplein 13), oorspronkelijk gewijd aan St. Nicolaas, is een tweebeukige kerk met vijfzijdig gesloten koor en een toren van drie geledingen met balustrade, houten lantaarn en ingesnoerde spits.

In de 15de eeuw verrezen kort na elkaar het schip met koor en de noorderzijbeuk. Na een brand in 1573 nam men het koor als noodkerk in gebruik.In 1628 waren koor en schip hersteld, waarbij het koor werd ingekort ten behoeve van een langer schip. Een verlenging van de noordbeuk in gotiserende stijl volgde in 1639. De torenlantaarn dateert uit 1648 en bevat een door Henricus Meurs gegoten klok (1624). De toren kreeg een classicistisch uiterlijk bij verbouwingen in 1727 en 1780 en werd verder hersteld in 1874. De kerkportalen heeft men in 1727 vernieuwd., Het kerkportaal aan de zuidzijde is voorzien van een halsgevel in Lodewijk XIV-stijl (deur met omlijsting uit 1874). De kerk is gerestaureerd in 1950-'51 (J. de Meijer) en in 1985-'89.

Het interieur wordt gedekt door beschilderde houten tongewelven met trekbalken op korbeelstellen. Tot de inventaris behoren, een gebrandschilderd venster (circa 1640, vernieuwd circa 1729), een preekstoel (1685) met koperen lessenaar (1789), een doophek (17de eeuw) met koperen boog en wapenschildje (1685), een koperen voorzangerslessenaar (1660) en banken (17de eeuw), en een door W. Beekes gebouwd orgel (1832). De kerk heeft een zerkenvloer en er is een epitaaf in empire-vormen voor T.N. Kok († 1815) en haar man D.W. Ditmarsch († 1830).

De voorm. pastorie (Kerkplein 11) is een houten huis uit 1670 met houten spiltrap en een houtskelet met zwanenhalskorbelen. De tuitgevel met segmentvormig fronton heeft men rond 1800 vernieuwd. Uit dezelfde periode dateert de leerkamer voor de catechisatielessen (Kerkplein 12), een klein gebouw met een brede ingang tussen ionische pilasters.