Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Alg. begraafplaats in Haarlem

betekenis & definitie

(Kleverlaan 7b) werd in 1828-'32 aangelegd op de buitenplaats Akendam. De laatste bewoner van Akendam, J.D.

Zocher jr., ontwierp voor deze begraafplaats de landschappelijke aanleg met kronkelende waterpartijen. Er volgden uitbreidingen in noordelijke richting (1887, L.P.

Zocher) en in westelijke richting (1916, L.A. Springer).

Het buitenhuis Akendam werd rond 1827 afgebroken bij de verbreding van de Schoterweg. Na de sluiting in 1969 is de begraafplaats in 1997 heropend.Het katholieke gedeelte heeft een vroegneogotische houten kapel (1831, gerestaureerd 2002) en het op een eiland gelegen Isr. gedeelte een gepleisterd metaarhuis (circa 1832). De aula annex mausoleum (1893-'94, gerestaureerd 1999) is een neoclassicistisch ontwerp van J. Leijh met dorisch middengedeelte, ionische zuilengalerij en een timpaanvoorstelling van drie schikgodinnen (J.P. Maes). Architect Leijh heeft zijn laatste rustplaats in een van de nissen van het mausoleum. Uit 1887 dateren het zogeheten steenhouwershuisje en een met gietijzeren ‘boomstammetjes’ opgebouwde brug (gerestaureerd 2001).

De in Nieuw Historiserende vormen uitgevoerde hoofdingang en het op de hoofdas daarachter gelegen houten wachtgebouw horen bij de westelijke uitbreiding van 1916. Op de begraafplaats bevinden zich onder meer de graven van de architecten J.D. Zocher jr. († 1870) en

L.P. Zocher († 1915), schrijver J. van Vloten († 1883), schaats- en wielrenkampioen Jaap Eden († 1925; grafsteen A. Falise), nobelprijswinnaar prof. H.A. Lorentz († 1928), schrijver en schilder J. van Looy († 1930) en tuinarchitect L.A. Springer († 1940). Interessant zijn verder de in een zerkencluster samengevoegde graven van de familie Enschedé (19de eeuw), het familiegraf Dyserinck (ca. 1870) en het door E. Lacomblé ontworpen grafmonument met portret (1876) voor architect C. Outshoorn († 1875). Verder zijn van belang de obelisk voor J.W. Sevenhuysen († 1923), hoofd van de Rijksleerschool, en het jugendstil-monument (1927, Th. van Reijn) voor P.H. van der Leij, directeur van de Rijkskweekschool.