Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Bruggen in Amsterdam buiten de singelgracht

betekenis & definitie

Ten behoeve van een tramlijn die De Pijp met Oost zou verbinden, werd een ontwerp van de Dienst Publieke Werken (D.P.W.) voor de Nieuwe Amstelbrug (Ceintuurbaan ong., brug 101) in 1900 aan H.P. Berlage ter aanpassing voorgelegd.

Deze in 1903-'06 gebouwde en in 1983-'86 vrijwel geheel herbouwde dubbele basculebrug heeft aan weerszijden drie gemetselde bogen op natuurstenen pijlers. Hoewel het besluit tot aanleg al in 1915 gevallen was, kreeg Berlage pas in 1926 opdracht tot het ontwerp van zijn tweede brug over de Amstel: de Berlagebrug (Vrijheidslaan ong., brug 423; met tramlijn). Deze kwam in 1926-'32 tot stand naar zijn plannen, met medewerking van C. Biemond en beeldhouwwerk van H. Krop. Het is een basculebrug met aan weerszijden twee overbruggingen op pijlers en aan de kant van de basculekelder (westzijde) een bedieningshuisje.

In 1911 werd J.M. van der Mey door de D.P.W. aangesteld als esthetisch adviseur. Zijn assistent P.L. Kramer deed dit werk van 1919 tot 1952. Van zijn hand zijn veel Amsterdamse bruggen, herkenbaar aan een plastische expressionistische stijl met veel bouwsculptuur. Vroege voorbeelden van vaste bruggen zijn de op de plaats waar het Amstelkanaal in de Amstel uitkomt gelegen P.L. Kramerbrug (Amsteldijk ong., brug 400; 1921, ontwerp 1917) en de brug over het Amstelkanaal bij de Ferdinand Bolstraat (brug 404; 1927-'28).

De twee dienstgebouwtjes van brug 400 zijn bij brug 404 verder uitgewerkt tot vier kleine hoekwinkeltjes. De Lyceumbrug over het Noorder Amstelkanaal (Olympiaplein ong., brug 410; 1927-'28) werd in samenwerking met C. Biemond ontworpen en voorzien van beeldhouwwerk van H. Krop. Opvallend is de kade aan de zuidzijde van de brug, die wordt afgesloten door expressionistische bootsmanshuisjes. Latere voorbeelden zijn de Kinderbrug over de Boerenwetering (Churchilllaan ong., brug 420; 1930-'31) en de brug over het Zuider Amstelkanaal bij de Beethovenstraat (brug 417; 1939-'40).

Beide hebben beeldhouwwerk van H. Krop, respectievelijk ‘Kind met paard’ en ‘Handen van de Schepper’.