Amstelveen is een dorp, ontstaan in de 13de eeuw als veenontginning ten westen van de Amstel bij het kruispunt van een ontginningsas (Amsterdamseweg) met de weg naar Ouderkerk aan de Amstel. In 1305 wordt de nederzetting voor het eerst vermeld, als Nieuwer-Amstel (sinds 1964 Amstelveen genoemd).
De oudste kern ontwikkelde zich als een lintdorp bij De Poel met een ovale kerkring, waarvan de bebouwing in 1792 door brand werd geteisterd. Het naburige Amsterdam annexeerde in 1586 en in 1658 aan de noordzijde delen van het ambacht Nieuwer-Amstel.
Langs de westoever van de Amstel ontstond een reeks buitenplaatsen. Nabij de zuidelijke stadsgrens van Amsterdam verdichtte de tussenliggende bebouwing zich tot een tweede kern, die zo in belang toenam dat men hier in 1892 een nieuw raadhuis opende.
Anderzijds stichtte Amsterdam in 1883 een concertgebouw buiten de eigen gemeentegrenzen. Bij een grenswijziging van 1896 kwam ongeveer al het gebied boven het Zuider-Amstelkanaal aan Amsterdam en bij een tweede annexatie in 1921 werd de Kalfjeslaan de nieuwe noordgrens van Nieuwer-Amstel.Het Oude Dorp bij De Poel werd daarna weer het centrum. Aan de westzijde lag de lokaalspoorlijn Amsterdam-Willemspark-Aalsmeer (1915 tot 1950) met de daarbij behorende Stationsstraat. Aan de noordzijde ontstond in 1921 een eerste woningbouwproject (Patrimoniumlaan), waarna een echte ontwikkeling noordwaarts volgde met het uitbreidingsplan van A.H. op ten Noort (1924, goedgekeurd 1926). Er kwamen enkele tuindorpachtige wijken met ruime parken tot stand, zoals Randwijck, Catharina van Clevepark, Westelijk Bovenland, Elsrijk en het Keizer Karelpark (1940). Belangrijk was ook de door Amsterdam gestimuleerde aanleg van het Amsterdamse Bos, waartoe in 1928 werd besloten en waarvoor het uitbreidingsplan in 1934 werd herzien (Geraamteplan).
Na de Tweede Wereldoorlog is Amstelveen explosief gegroeid, vooral in 1957-'65 naar het oosten en zuiden (Kronenburg, Bankras en Kostverloren, Groenelaan, Middenhoven, Waardhuizen en Westwijk). De kenmerkende ruime stedenbouwkundige aanleg met parken en waterpartijen heeft men daarbij doorgetrokken. De rijksweg A9 vormt echter een sterke scheiding tussen het noordelijke deel met winkelcentrum en Cobra-museum, en het zuidelijke deel met het Oude Dorp. Amstelveen is een randgemeente en forensendorp van Amsterdam. Verder wonen hier werknemers van de nabijgelegen luchthaven Schiphol en staat er het hoofdkantoor van de K.L.M. (1971).
