Monumenten in Noord Holland

R. Stenvert en C. Kolman (2006)

Gepubliceerd op 02-01-2020

20ste-eeuwse huizen in Alkmaar

betekenis & definitie

Ook begin 20ste eeuw werden de neorenaissance-vormen nog veelvuldig toegepast, zoals bij de door J. Balder ontworpen herenhuizen Nieuwlandersingel 42-47 (1905), Vierstraten 1-3 (1910) en Nieuwlandersingel 41 (1911).

Aan deze huizen zijn decoraties van kunststeen toegepast, wellicht afkomstig uit de eigen kunststeenfabriek die Balder in deze jaren bezat. J.A.G. van der Steur ontwierp de dokterswoning met praktijkruimte Holland (Emmastraat 109-111; 1907).Naar plannen van E. Kalverboer verrezen tussen 1905 en 1909 diverse villa's in jugendstilvormen, zoals Hofdijk (Hofdijkstraat 2) en Nieuwlandersingel 53-57. Later ontwierp hij Nieuwlandersingel 58-59 (1914) en Wilhelminalaan 3 (1915). Andere voorbeelden van jugendstilpanden zijn 't Hayken (Kennemerstraatweg 113-115; 1901-1902) en Kennemerstraatweg 168 (circa 1905).

In opdracht van de conrector van het gymnasium M.N.J. Moltzer ontwierp K.P.C. de Bazel de villa Wilhelminalaan 4 (1904) in een rationalistische stijl met veel geometrische decoraties. Van zijn hand is ook de villa Batouwe (Wilhelminalaan 28; 1915), gebouwd voor C. van Lookeren Campagne in sobere baksteenarchitectuur met neoclassicistische elementen. Naar ontwerp van J. Stuyt kwamen de wit gepleisterde herenhuizen Emmastraat 73-75 (circa 1904) tot stand, evenals de dubbele villa Emmastraat 120/Paul Krugerstraat 2, alle in rationalistische stijl met Engelse invloeden. In 1909 ontwierp hij in Nieuw Historiserende vormen de dokterswoning Oudegracht 291.

Andere voorbeelden in die stijl zijn de villa's Nassaulaan 11 (1913-'14; J.C. Leyen), Nassaulaan 9 (1916, Leyen), en Villa Westerhout (Geesterweg 21; 1917, J.B. Verstraeten).

J. Wils maakte een door het expressionisme beïnvloed ontwerp voor het woonhuis Verdronkenoord 113 (1913) en het dubbele woonhuis Westerweg 82-84 (1914); beide met terracotta ornamenten van W.C. Brouwer. Voor de familie De Lange ontwierp Wils de villa Wilhelminalaan 2 (1917) in de zakelijk-expressionistische stijl van F. Lloyd Wright, met ook hier natuurstenen en terracotta gevelornamenten van W.C. Brouwer. Th. van Doesburg leverde de ontwerpen voor de glas-inloodramen. Ook ontwierp Wils in kubistisch-expressionistische stijl de middenstandswoningen Nassauplein 12-13 (1919) met in elkaar geschoven en uitgebouwde blokvormige volumes.

Zakelijk-expressionistisch van vorm zijn de woningen Wilhelminalaan 25-27 (1921, D. Saal) en naar ontwerpen van J.J. Brandes de villa Nassauplein 23 (1927) en het herenhuis Geesterweg 3 (1930).