Monumenten in Nederland: Noord-Brabant

Ton Kappelhof, Chris Kolman, Ben Kooij, Ben Olde Meierink, Nelleke Reijs en Ronald Stenvert (1997)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Landgoed De Utrecht in Esbeek

betekenis & definitie

Landgoed De Utrecht ligt ten zuiden van Esbeek. Levensverzekeringsmaatschappij ‘De Utrecht’ begon in 1896 als geldbelegging met een grootscheepse ontginning van de uitgestrekte heidegronden tussen Esbeek en Lage Mierde.

Hierop werden vooral bossen aangelegd voor de houtproductie. Ook gaf men stukken grond ter ontginning uit aan boeren. Het centrum vormde de houtvesterswoning met een opvallende hoge, met leien beklede brandtoren (Torenlaan 1), die in 1905 verrees naar ontwerp van A.J. Kropholler en J.F. Staal. Aan de oostzijde van dit gebouw ligt een landschappelijke parkaanleg.

Op het landgoed werden naar plannen van de Dienst Gebouwen van de Nederlandse Heidemaatschappij eenvoudige boerderijen en landarbeidershuizen gebouwd. Lage Mierdseweg 5-15, een blok van zes bosarbeiderswoningen uit 1909, staat bekend onder de naam ‘de Zes Woningen’. De woningen Vier Winden 1-4 dateren uit omstreeks 1920, evenals de T-boerderij Prins Hendriklaan 4. De forse boerderij ‘'t Anrijt’ (Prins Hendriklaan 2) heeft een meer op de Hollands-Utrechtse boerderijen gelijkende vormgeving met schuur en hooimijt. Het vakantiehuis en herstellingsoord ‘Rustoord’ (Lage Mierdseweg 17), met bijbehorende beheerderswoning, verrees in 1920-'22 naar ontwerp van J.W. Hanrath.

In 1935 kreeg het een nieuwe vleugel. De 18de-eeuwse hekpalen aan weerszijden van de oprijlaan komen van elders.