Monumenten in Nederland: Noord-Brabant

Ton Kappelhof, Chris Kolman, Ben Kooij, Ben Olde Meierink, Nelleke Reijs en Ronald Stenvert (1997)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De voorm. Herv. kerk in Etten-leur

betekenis & definitie

De voorm. Herv. kerk van Etten (Markt 6), een kleine eenbeukige kerk met vijfzijdig gesloten koor en westtoren, is nu in gebruik als raadzaal.

Het huidige gebouw is het restant van een driebeukige, laat-gotische hallenkerk uit omstreeks 1515. Die kerk verving een romaans gebouw, waarvan de toren werd ingebouwd en verhoogd.Na een brand in 1584 herstelde men slechts het middenschip met koor en zijkoren. De instorting van de romaanse toren in 1732 verwoestte tevens tweederde deel van het middenschip. Naar ontwerp van P.W. Schonck verrees in 1771 voor het nog resterende gebouw een nieuwe toren van vier geledingen. De toren heeft overhoekse steunberen en wordt bekroond door een omlopende balustrade en een achtkantige spits met een lantaarn voorzien van een koepeldakje. Omstreeks 1771 heeft men ook de resten van de zijbeuken gesloopt.

In 1821 brak men de zijkoren af en kreeg het middenschip nieuwe zijmuren; deze werden tegen de oude scheibogen en zuilen opgetrokken. De toren onderging een restauratie in 1912-'16. De rijk gesneden eikenhouten preekstoel in de kerk dateert waarschijnlijk van kort na de brand in 1584; het klankbord is midden-17de-eeuws. Van het in 1699 door Jacobus Zeemans gebouwde orgel bleven de kast en enig pijpwerk bewaard.