Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Woonhuizen in Velp

betekenis & definitie

Vanaf het midden van de 19de eeuw verrezen in de buurt van het station een aantal herenhuizen en villa's voor gegoede burgers. De steenfabrikanten C. en H.

Avelingh lieten rond 1864 de forse neoclassicistische herenhuizen H. Avelinghstraat 1 en 3 bouwen.

Andere neoclassicistische voorbeelden zijn: Refugium (Gasthuislaan 8) het huis van de domineedichter B. ter Haar - en De Hof (Kastanjelaan 8) uit circa 1880. Wit gepleisterd en soms voorzien van rijke eclectische details zijn: Sperata (Stationsstraat 42; 1858-'60), Bergweg 3 (circa 1860), Mignon (Stationsstraat 1; circa 1880) en de villa's Arnhemsestraatweg 37-39 (circa 1885).

Deels gepleisterd en met eclectische details uitgevoerd zijn: Ommerhofsestraat 8 (circa 1870) en Villa Rosa (Stationsstraat 3; 1888), de laatste gebouwd voor A.M.A. en E.A. van Assen. Chaletstijlinvloeden vertonen Gravin Adalaan 1 (circa 1890) en De Mord (Gravin Adalaan 2; 1907).Het villapark Overbeek (Overbeeklaan/Boulevard) ontstond in 1901 toen K.L. Rambonnet het landgoed Overbeek kocht en H.A.C. Poortman opdracht gaf een park-ontwerp te maken voor een villapark. Poortman gebruikte de door de Rozendaalse beek gevoede vijvers als centrale as. De eerste villa's kwamen tot stand naar ontwerpen met jugendstildetails van W. Honing, zoals Boulevard 3 (1901) en Welgelegen (Overbeeklaan 14; 1903), en mogelijk ook de rond 1905 gebouwde villa's Overbeeklaan 8 en Klein Molenbeek (Boulevard 29).

Opvallende villa's in neorenaissance-vormen zijn De Vijverberg (Vijverlaan 23; 1910), naar plannen van J.W. ter Bruggen, en De Wartburg (Boulevard 11; 1911). Dit laatste pand werd ontworpen door E.J.M. Muis voor P. van Stolk, oud-burgemeester van Klundert; het is geïnspireerd op het 17de-eeuwse stadhuis aldaar. Op een eilandje in de parkvijver staat een muziektent uit 1921 in expressionistische vormen. Van het in 1770 naar plannen van Anthony Viervant gebouwde en in 1906 afgebroken huis Overbeek heeft men de bewaard gebleven bekroning met alliantiewapens van het middenrisaliet omgevormd tot een poort (bij Overbeeklaan 16).

In het villapark Ma Retraite ontstonden twee villa's met jugendstildetails: Schonenbergsingel 4 (1905), naar plannen van A.J.G. Jansen, en Schonenbergsingel 3 (1907-'08), ontworpen door B. Klein Starink. Een andere villa met jugendstil-details is Havelaarstraat 2, gebouwd in 1905 naar plannen van J.W. Hanrath. De villa's Arnhemsestraatweg 18 (1904) en Nijenhof (De Ruyterlaan 27; 1909) zijn van W.

Honing. Afwijkend, uitgevoerd in lichtrode baksteen, is de in 1903 gebouwde villa Pretoria (Rozendaalselaan 33-35), ontworpen door K. van Rijsse, die ook in Zuid-Afrika werkte. De villa Favorite (Arnhemsestraatweg 342) werd in 1909 in ‘Um 1800’-vormen verbouwd door J. London. Eveneens in deze stijl uitgevoerd zijn Lindenhof (Vijverlaan 7; 1910) en Tromplaan 20 (1913-'14), naar plannen van J.H. Jansen.

De villa Havelaarstraat 6 uit 1905, ontworpen door A.R. Freem voor baron E.W. Sloet, is verwant van vorm. Traditionalistischer en met invloeden uit de cottagestijl is de in 1914 gebouwde villa St. Joseph (Rozendaalselaan 61) oorspronkelijk Arva genoemd naar plannen van A.R. Freem en G.C. Bremer.

Expressionistische vormen vertonen Biesdelselaan 41 (1918), naar plannen van K. Meijer, en de rond 1925 gebouwde huizen Maliehoeve (Zoutmanlaan 5), Hogeweg 35 en Hogeweg 39. De middenstandswoningen aan de Torckstraat en de Van Pallandtstraat zijn in 1919-'23 gebouwd naar ontwerp van P. Vorkink en J.P. Wormser. Het complex van voornamelijk dubbele woningen vertoont expressionistische invloeden, vooral in de hoekoplossingen bij het Enkplein en de Egmondstraat.

In een zakelijke stijl verrees in 1919 de villa Beekhuizenseweg 19 naar ontwerp van J.B. van Loghem. In 1929-'30 kreeg deze een uitbreiding naar plannen van G. Feenstra. Wit gepleisterd en meer functionalistisch van vorm zijn: Rozenhage (Rozenhagelaan 4; 1938), naar plannen van W.A.M. van der Ven, en Biesdelselaan 39 (1962-'63) naar ontwerp van H.Th. Wijdeveld. De bungalow Beekhuizenseweg 44 met vrijstaande gevelvlakken werd in 1951 gebouwd naar plannen van G.Th.

Rietveld voor G.J. Stoop.