Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Woonhuizen in Ubbergen

betekenis & definitie

Karakteristiek voor Ubbergen zijn de 19de-eeuwse gepleisterde villa's aan weerszijden van de Rijksstraatweg en tegen de beboste noordelijke stuwwalflank. Ze vormen een aaneengesloten reeks met de villa's langs de Rijksstraatweg in Beek.

De overgang van boerderijnaar villabebouwing wordt geïllustreerd door de voorm. krukhuisboerderij Eik en Dal (Ubbergensdijk 1), die in de tweede helft van de 19de eeuw is getransformeerd tot gepleisterde burgerwoning.Door verbouw van het vroeg-19de-eeuwse theehuis in de overtuin van Huis Ubbergen ontstond rond 1870 het gepleisterde neoclassicistische landhuis Schoonoord (Rijksstraatweg 34), bestaande uit zijvleugels en een hoger middendeel met fronton en zuilenportiek. Rond het huis ligt een landschappelijk park. Bij de vanaf circa 1850 tegen de heuvel gebouwde villa's maakte men gebruik van het hoogteverschil, zoals bij de villa Maartenshof voorheen ‘De Marsch’ (Rijksstraatweg 48) en de eclectische villa Heuvellust (Rijksstraatweg 52). Deze uit circa 1870-'75 daterende panden liggen markant in de zichtas van de Rijksstraatweg. Andere gepleisterde eclectische villa's zijn Beukenheim (Rijksstraatweg 50; 1867), Rozenhof (Rijksstraatweg 43; circa 1870), met later toegevoegde serre en ingangspartij, en Avalon (Rijksstraatweg 31; circa 1875), met dakruiter en uitgebouwde ingangspartij. De serre en het koetshuis van de laatstgenoemde villa dateren uit circa 1890. In chaletstijl uitgevoerd zijn de gepleisterde villa's Montana (Pompweg 11; 1894), met driezijdig uitgebouwde tuinkamer, en Oubergzicht (Rijksstraatweg 29; circa 1905), met aan drie zijden een houten balkon.

De neorenaissance-villa Torensigt (J. Dommer van Poldersveldtweg 4) verrees in 1889 in opdracht van jhr. G.J. Dommer van Poldersveldt, de laatste eigenaar van het in 1868 gesloopte Huis Ubbergen. De rechthoekige villa met hoektoren is een kopie van het in 1912 afgebroken kasteel ‘Torensigt’ te Poeldijk. De in 1899-1902 opgetrokken villa Dennenheuvel (Rijksstraatweg 46) is een ‘Gesamtkunstwerk’, uitgevoerd in opdracht van A.J.P.

Suermondt naar ontwerp van de gebroeders O. en H. Leeuw jr. in een combinatie van Engelse landhuisstijl en jugendstil. Het jugendstil-interieur met (sjabloon)schilderingen en lambrizeringen is bewaard gebleven. De in 1848 voor B. Noorduijn gebouwde villa Eik en Berg (Rijksstraatweg 24), thans ‘Waalheuvel’, is in 1916 ingrijpend verfraaid en uitgebreid voor A. Hethey.

Naar ontwerp van J. Zoetmulder kwam een brede gepleisterde villa met torenvormig paviljoen tot stand in een op de Franse renaissancekastelen geïnspireerde vormgeving. De tuin is in 1916 gewijzigd. In de overtuin staat het voorm. koetshuis annex dienstwoning (Rijksstraatweg 9), gebouwd in 1916 in neorenaissance-stijl.