Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

Tuil in Waardenburg

betekenis & definitie

Dit dorp ten westen van Waardenburg is in de vroege middeleeuwen ontstaan op een stroomrug. De Herv. kerk (Langstraat 12) is een zaalkerk met driezijdige koorsluiting en een ongelede toren met ingesnoerde spits.

De toren verrees in de 14de eeuw en is in 1810 verhoogd toen de huidige zaalkerk werd gebouwd.In de kerk is aan de noord- en de westzijde muurwerk van de waarschijnlijk 14de-eeuwse voorganger opgenomen. De consistorie tegen de koorsluiting is rond 1850 toegevoegd. Het interieur wordt gedekt door een tongewelf. Tot de inventaris behoren een sinds 1646 als grafzerk gebruikte altaarsteen, een preekstoel (circa 1750) en een gemarmerd houten grafmonument in Lodewijk XV-vormen (circa 1760) voor de familie Boellaard-van Tuyll. De pastorie (Langestraat 14), naar ontwerp van A. van der Steur is een statig herenhuis met neoclassicistische invloeden uit 1863 met naastgelegen koetshuis. Interessante boerderijen van het type hallenhuis in het dorp zijn: ‘De Lindenhof’ (St.-Antoniestraat 2), voorzien van een gepleisterd dwars voorhuis met de jaartalankers ‘1720’, een achterhuis met dakoverstek en een vierroedige schuurberg, en de in 1867 gebouwde boerderij Langstraat 11, voorzien van een dwars voorhuis met lage verdieping en omlijste ingang. De voorm. openbare lagere school (St.-Antoniestraat 5) dateert uit 1857 en is tot 1953 als zodanig in gebruik geweest en diverse keren verbouwd.