Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Winterswijk

betekenis & definitie

De Herv. kerk (Markt 2), oorspronkelijk gewijd aan St. Jacobus, is een pseudobasiliek met driezijdig gesloten koor en een toren van vier geledingen met ingesnoerde naaldspits.

De oorspronkelijke, 13de-eeuwse kerk kreeg rond 1400 een gotisch koor, dat circa 1470-'74 werd vervangen door twee schiptraveeën en het huidige koor met sacristie.Omstreeks 1490 volgde verdere verlenging naar het westen, ter plaatse van het oude schip. Dit deel is aan de buitenzijde met hergebruikte tufsteen bekleed en heeft een lagere kap. In 1507 begon de bouw van de met tufsteen beklede, laat-gotische toren, waarbij men de zijbeuken langs de toren doortrok. Dit werk kwam rond 1550 gereed. De rijk geprofileerde toreningang heeft flamboyante traceringen. In de toren hangen klokken uit 1641 (Mamertus en Johan Fremy), 1731 (Wilhelm Fremy) en 1765.

Herstellingen onderging de kerk in 1753 en in 1834. Een algehele restauratie van de toren kwam tot stand in 1937-'39 en wederom in 1990-'92. De rest van de kerk is in 1968-'72 gerestaureerd. Het interieur wordt gedekt door kruisribgewelven, die in het schip via schalken op ronde pijlers rusten en in het koor op figuratieve kraagstenen. Bij de jongste restauratie zijn belangrijke laatgotische gewelfschilderingen blootgelegd in koor (circa 1474) en schip (circa 1500) en verder een Laatste Oordeel uit 1550. Het orgel uit 1831 is vervaardigd door C.F.A. Naber.

Ten behoeve van de kerk verrees in 1883 het gebouw Den Angang (Markt 46), uitgevoerd in neoclassicistische vormen.