Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Wageningen

betekenis & definitie

De Herv. kerk (Markt 1) in Wageningen, oorspronkelijk gewijd aan St. Johannes de Doper, is een driebeukige kruiskerk met driezijdig gesloten koor en een toren van drie geledingen met ingesnoerde spits.

Van de 12de-eeuwse tufstenen toren resteren slechts de onderste drie meter.'Het oorspronkelijk 13de-eeuwse schip werd in de 15de eeuw uitgebreid met een noordbeuk. Dwarsschip en koor verrezen in de tweede helft van de 15de eeuw. Begin 16de eeuw voegde men een sacristie toe en een noordportaal met trapgevelvormige bekroning voorzien van pinakels. De smalle zuidbeuk kwam tot stand bij een verbouwing in 1862-'63 naar plannen van L.H. Eberson. De in 1940 opgelopen zware oorlogsschade werd in 1942-'43 hersteld onder leiding van A.J. van der Steur.

In 1944 werd de herstelde romaanse toren echter opgeblazen, waarbij tevens een deel van het schip werd vernield. In 1953-'54 voerde men naar plannen van G.H. Kleinhout en A.J. van der Steur een tweede restauratie uit, waarbij de toren in romaans aandoende vormen, maar met een skelet van gewapend beton, werd herbouwd. Inwendig kreeg het schip een hoger houten tongewelf; in de rest van de kerk werden weer kruisribgewelven aangebracht. De kerkinventaris ging in 1940 verloren. In 1987 werd een ‘Nationaal Bevrijdingsraam’ aangebracht naar ontwerp van O. van Nispen tot Pannerden. In de toren hangt een door Jan Tolhuis gegoten klok (1542), afkomstig uit de Utrechtse Buurkerk.