Monumenten in Nederland: Gelderland

Sabine Broekhoven, Chris Kolman, Ben Olde Meierink, Ronald Stenvert en Marc Tenten (2000)

Gepubliceerd op 02-01-2020

De Herv. kerk in Nijkerk

betekenis & definitie

De Herv. kerk in Nijkerk (Holkerstraat 1), oorspronkelijk gewijd aan St. Catharina, is een driebeukige pseudobasilicale kerk met driezijdig gesloten koor en een ingebouwde toren met achtkantige bekroning en lantaarn.

De torenromp is waarschijnlijk 15de-eeuws.Het ingangspoortje en de torenbekroning in Lodewijk XIV-vormen kwamen in 1774-'76 tot stand. De toren heeft een carillon met drie door A. en H. Petit gegoten klokken (1775), dertig klokken van A.J. van den Gheyn (1776-'77) en een uur- en speelwerk uit 1779. Het gotische koor, waarvan de eerste steen in 1461 was gelegd, en het schip werden bij de stadsbrand van 1540 verwoest en vervolgens geheel herbouwd. Aan de noordzijde staat een gewijzigde oude sacristie met aanbouw. De zuiderzijbeuk en het koor hebben 19de-eeuwse, neogotische portalen.

Het interieur wordt gedekt door kruisribgewelven op korte kolonetten met gebeeldhouwde kraagstenen. Het schip heeft zesdelige kruisribgewelven. De kraagstenen in het koor tonen de symbolen van de Evangelisten. Tot de inventaris behoren een groot aantal oude grafzerken, een door Matthijs van Deventer gebouwd orgel met Lodewijk XV-snijwerk (1756), een overhuifde herenbank in Lodewijk XIV-stijl (circa 1755) en een door H.G. van Raan vervaardigde preekstoel en doophek in Lodewijk XVI-stijl (1789).