Waaxens (Waaksens). Terpdorp ten noordwesten van Brantgum.
De Herv. kerk (Tjessensweg 6) is een eenbeukige kerk met driezijdig gesloten koor en een slanke ingebouwde zadeldaktoren. De rond 1200 gebouwde oostmuur van de toren maakte deel uit van een gereduceerd westwerk.
Bij de vernieuwing van de kerk in gotische vormen in de eerste helft van de 15de eeuw werd de onderkant van de toren ingebouwd. Het opgaande werk van de toren is vernieuwd in de 17de eeuw (oostzijde) en in 1815 (westzijde) en ten slotte in 1893 geheel beklampt.
In de toren hangt een door Johannes gegoten klok (1441). De kerk is 1962-'63 gerestaureerd en ontpleisterd naar plannen van A.
Baart jr. Tot de inventaris behoren een preekstoel en een overhuifde dubbele herenbank in laat-maniëristische vormen voorzien van het wapen van de familie Harinxma thoe Slooten-Van Burmania -, beide dateren uit circa 1650, en een door Bakker & Timmenga gebouwd orgel (1920).
Verder bevat de kerk een door Benedictus Gerbrandtsz. voor Popke Bonga vervaardigde grafzerk (1559) en een opvallend sierlijke epitaaf (1592) voor Douwe van Aylva († 1591), toegeschreven aan Pieter Dirxs. Op het kerkhof bevinden zich een zerk uit 1707, enkele grote 19de-eeuwse grafzerken van de familie Harinxma thoe Slooten en een gietijzeren ‘puntpoal’ voor T.
Bakker († 1878).
De voorm. pastorie (Tjessensweg 8) werd in 1894 gebouwd in neorenaissance-stijl naar plannen van G.A. van der Meulen.
Het poortgebouw van de Sjuxsma State (Tjessensweg 7) werd in 1616 gebouwd op een scheefgetrokken plattegrond. Het in 1963 gerestaureerde gebouw heeft een zadeldak tussen tuitgevels, enkele duivengaten en een gevelsteen met de wapens van Harinxma en Botnia (1668).
Op het voormalige kasteelterrein staat een gedeeltelijk in (hergebruikte) kloostermoppen opgetrokken 18de-eeuwse boerderij (Tjessensweg 3) van het kop-hals-romptype.
