Gepubliceerd op 02-01-2020

Jorwert (Jorwerd) in Mantgum

betekenis & definitie

Jorwert (Jorwerd). Dit terpdorp ten noorden van Mantgum is ontstaan in de vroege middeleeuwen.

De terp is grotendeels afgegraven. De Herv. kerk (Sluytermanwei 4), oorspronkelijk gewijd aan St.

Radboud, is een grote eenbeukige kerk met halfrond gesloten koor en zadeldaktoren van vier geledingen. Het romaanse tufstenen schip dateert uit de vroege 12de eeuw en is verlengd met het huidige koor.

De romaanse tufstenen toren verrees eind 12de eeuw en kreeg in de vroege 13de eeuw een vierde, in baksteen uitgevoerde, romano-gotische geleding. In de toren hangt een door Hermanus gegoten klok (1394) en een klok van Johan Borchhardt (1749).

In de 17de eeuw voorzag men de met vlechtwerk uitgevoerde topgevels van de toren van zandstenen aanzetkrullen en kreeg het schip toegangspoortjes met dorische pilasters en fronton bij de noord- en zuidgevel. Aan de zuidmuur bevindt zich een tweezijdige zonnewijzer.

De kerk is in 1890 gerestaureerd. Kort na de instorting van de toren in 1951, waarbij de kerk werd beschadigd, zijn toren en kerk herbouwd.

Het kerkinterieur wordt gedekt door een 16de-eeuws houten tongewelf.

Tot de inventaris behoren een preekstoel en een driedelige overhuifde herenbank (beide circa 1650), nog een herenbank (17de eeuw) en een door Albertus van Gruisen gebouwd orgel (1799).

Verder bevat de kerk een groot aantal grafzerken (16de-18de eeuw), waaronder een door Pieter Dirxsz. gebeeldhouwde zerk (1558) voor Hottio Fons en een aan Benedictus Gerbrandtsz. toegeschreven zerk in vroege renaissance-vormen voor de vermoorde Wattie van Hania († 1569), zijn echtgenote Yda Gratinga († 1565) en hun zoon Wattie († 1570). De eclectische blokvormige pastorie (Sluytermanwei 6) dateert uit 1871 en heeft een hoger opgetrokken middenrisaliet met portiek.

Het rond 1850 gebouwde blokvormige woonhuis Master Popmawei 1 heeft een kelder en een aangebouwde schuur. De in 1875 opgetrokken kop-hals-rompboerderij Sluytermanwei 8 heeft een blokvormig woonhuis voorzien van een hoger opgetrokken middenrisaliet met portiek en balkon.

Aan de Jorwerdervaart staat een Amerikaanse windmotor van het type Record uit circa 1925, bestaande uit een stalen vakwerktoren met platform, een windrad met achttien bladen en een windvaan.