Begrippenlijst Buitenlandse Zaken

Ministerie van Buitenlandse Zaken (2018)

Gepubliceerd op 30-12-2016

Verdrag van Lissabon (2007)

betekenis & definitie

Het Verdrag van Lissabon is op 1 december 2009 in werking getreden. De EG is vervangen door de EU. Het EG-Verdrag is vervangen door het EU-Werkingsverdrag dat samen met het EU-Verdrag de basis van de Europese Unie vormt. Alleen Euratom blijft nog apart bestaan. Het Verdrag heeft als doel een snellere besluitvorming in te voeren, de democratische legitimiteit te vergroten (met name door het Europees Parlement meer macht te geven), en de fundamentele rechten te versterken in de EU. Het Verdrag voert een groot aantal wijzigingen door. De belangrijkste wijzigingen:

besluitvorming door middel van een gekwalificeerde meerderheid in de Raad en met een recht van medebeslissing voor het Europees Parlement is de 'normale wetgevingsprocedure'. Het Europees Parlement staat hiermee in de meeste dossiers op gelijke voet met de Raad van de EU.
de nationale parlementen hebben het recht om wetgevingshandelingen te toetsen aan het subsidiariteitsbeginsel. Dat staat in protocol 2 betreffende de toepassing van de beginselen van subsidiariteit en evenredigheid. Als zij hierbij samenwerken met nationale parlementen van andere lidstaten kunnen zij ervoor zorgen dat de Commissie een voorstel moet heroverwegen (de zogenoemde 'gele kaart'). Een meerderheid van de parlementen, de Raad van de EU en het Europees Parlement kunnen ervoor zorgen dat een voorstel niet langer in beschouwing wordt genomen.
instrumenten op het gebied van het extern optreden van de EU zijn samengevoegd. De vertegenwoordigingen van de Commissie en de Raad in derde landen en bij internationale organisaties zijn samengevoegd tot vertegenwoordigingen van de EU. Aan het hoofd van het extern optreden staat de Hoge Vertegenwoordiger voor buitenlandse zaken en veiligheidsbeleid. Deze 'HV' wordt ondersteund door de EDEO (Europese Dienst voor Extern Optreden).
het Handvest van de Grondrechten heeft de status van primair recht gekregen. De EU zal partij worden bij het Europees Verdrag tot bescherming van de Rechten van de Mens en de Fundamentele Vrijheden (EVRM)