Olieverontreiniging ten gevolge van ongevallen met tankers of booreilanden dient zo spoedig mogelijk bestreden te worden ten einde ernstige schade aan het milieu zo veel mogelijk te voorkomen. De ramp met de olietanker Torrey Canyon in 1967 heeft de stoot gegeven tot een versnelde ontwikkeling van organisatie en techniek van de oliebestrijding op zee.
Zo werd in 1969 het Verdrag van Bonn gesloten ter regeling van de wederzijdse informatie en bijstand in geval van verontreiniging van de Noordzee door olie. In Nederland zijn sinds 1971 aan de directieNoordzee van Rijkswaterstaat de opsporing en de bestrijding van olieverontreinigingen in de aan Nederland toegewezen zone van de Noordzee opgedragen. In België zijn naast de Zeemacht en Belg. vliegtuigmaatschappijen ook alle schepen die varen onder Belg. vlag belast met het opsporen van olieverontreinigingen. De bestrijding berust bij de Zeemacht.Voor een doelmatige oliebestrijding is kennis van het gedrag van olie op zee van groot belang. Afhankelijk van de soort olie, de temperatuur, de windsnelheid en de uitgebreidheid van het olieveld zal van de uitgestroomde olie 25 —50 % door verdamping verdwijnen.
Het uiteindelijk achterblijvende residu is een taaie massa met een hoge soortelijke dichtheid en een hoge viscositeit, die biologisch moeilijk afbreekbaar is. Bepaalde oliefracties (b.v. de laagkokende en aromatische) zijn enigszins in water oplosbaar en meestal giftig voor organismen. Zowel op als in het water vindt oxidatie plaats, mede onder invloed van het zonlicht. Deze oxidatie, die meestal langzaam verloopt, levert produkten die in water oplossen.
Olie kan biologisch worden afgebroken, waarbij naast volledige oxidatie tot water en kooldioxide ook oplosbare stoffen, emulsies en slib kunnen ontstaan. Door beweging van het zeeoppervlak kan de olie in fijn verdeelde toestand door het water worden opgenomen in de vorm van een olie-in-water-dispersie. Fijne in water gedispergeerde oliedeeltjes zijn beter voor biologische afbraak toegankelijk. Zwaardere oliefracties kunnen geadsorbeerd worden door van nature in het zeewater voorkomende slibdeeltjes en kunnen bij kalme zee tot bezinking komen. De bodemsedimenten die daarbij ontstaan, worden slechts zeer traag afgebroken en vormen een voor het bodemleven fatale verstikkende laag. De emulsievorming, die vnl. optreedt bij dikke olielagen en heftige beweging van het zeeoppervlak, levert een stabiele water-in-olie-emulsie met een roodbruine kleur (de chocolademousse), die tot 80 % water kan bevatten.
Deze zeer viskeuze emulsies zijn met zowel chemische als mechanische middelen moeilijk te bestrijden. Een op water drijvende olielaag is onderhevig aan spreiding en verplaatsing. Bij aanlandige wind bestaat gevaar voor kustvervuiling.
Sinds 1967 zijn een aantal oliebestrijdingstechnieken ontwikkeld. Snelle actie is altijd geboden. De maximum bestrijdingstijd blijkt slechts ca. drie dagen te zijn. De keuze van de bestrijdingsmethode is afhankelijk van de weersomstandigheden, de situatie ter plaatse en de voor- en nadelen van de methode. Betreft het een ongeval met een tanker, dan overweegt men eerst of de nog in de tanks aanwezige olie in een ander schip kan worden overgepompt. Op zee drijvende olie dient zoveel mogelijk ingesloten te worden met behulp van drijvende schermen en moet bij voorkeur mechanisch worden verwijderd.
Zijn mechanische middelen ontoereikend, dan is dispergeren mogelijk. Bij deze methode bespuit men de olie met detergenten, waardoor zij zich verdeelt in fijne druppeltjes, die betrekkelijk snel als olie-in-waterdispersie in het water worden opgenomen. De olie verdwijnt van het zeeoppervlak en vormt geen bedreiging meer voor zeevogels en stranden. Het nadeel is dat de olie en de gebruikte (giftige) dispergeermiddelen geruime tijd in het milieu blijven. Dikwijls zal men economische belangen (b.v. die van de badstranden) moeten afwegen tegen de ecologische waarde van het milieu ter plaatse.
Om ernstige luchtverontreiniging te voorkomen zal men verbranden van de olie slechts beperkt kunnen toepassen. Voor bestrijding van olie die op de kust is aangespoeld, is nog geen speciale apparatuur beschikbaar. Een zeer moeilijk probleem vormt daarbij het verwerken of vernietigen van de olie/water/zandmengsels. De olie afkomstig van de Amoco Cadiz (1978) ligt nog steeds in opslagplaatsen in Bretagne op verwerking te wachten.
