Mergel werd voorheen gebruikt als bouwmateriaal, o.a. in ZuidLimburg. De winning van deze betrekkelijk zachte natuursteen vormde aanvankelijk een kleinschalige activiteit, die geleid heeft tot o.a. het ontstaan van de Zuidlimburgse grotten.
Deze mergelwinning vormde geen bedreiging, maar eerder een verrijking voor het milieu: de voor het Zuidlimburgse landschap typerende vakwerkhuizen zijn opgebouwd uit mergelblokken; in de grotten hebben zich vleermuispopulaties gevestigd.Heel anders liggen de zaken bij de moderne, grootschalige mergelwinning ten behoeve van de produktie van → cement. Hierbij wordt mergel afgegraven in dagbouw of gebaggerd in ontgrondingen. Deze activiteiten leiden altijd tot verwoesting van het bestaande landschap. Wel zal na verloop van tijd op de afgegraven gebieden een nieuw landschap ontstaan, een proces dat versneld wordt door de verplichte herstelmaatregelen, maar het oude landschap zal blijvend veranderd zijn.
De ENCI (Eerste Ned. Cement Industrie) heeft een groot deel van de Sint-Pietersberg bij Maastricht afgegraven. Deze winplaats zal in 1991 uitgeput zijn (mede omdat de ENCI uit landschappelijke en recreatieve overwegingen niet de gehele berg mag afgraven). Daarom zoekt de ENCI naar een nieuwe winplaats. Het voorstel om het Plateau van Margraten af te graven is op veel verzet van natuurbeschermingsorganisaties gestuit.
In België hebben de grootste twee cementbedrijven CBR en Ciments de Obourg in de provincies Luik en Henegouwen in totaal 560 ha in uitbating en zijn er 1550 ha voorzien in uitbreidingszones.
