Gepubliceerd op 01-12-2020

kunststoffen

betekenis & definitie

(plastics), produkten die voor het overgrote deel uit polymeren bestaan. Polymeren zijn aan elkaar geregen ketens van meestal vrij eenvoudige organische moleculen.

Over het algemeen zijn kunststoffen bij de produktie en in het gebruik niet milieubelastend. Bij de fabricage kunnen de verschillende grond-, hulp- en toeslagstoffen (o.a. weekmakers, brandwerende middelen, kleurstoffen) wel toxicologische problemen veroorzaken.De wereldproduktie van kunststoffen heeft sinds de Tweede Wereldoorlog een spectaculaire groei doorgemaakt: van 1,6 mln. t in 1950 tot ruim 50 mln. t in 1980. De economische aantrekkelijkheid (er zijn voor de produktie ervan relatief weinig schaarse grondstoffen nodig) en het feit dat kunststoffen voor uiteenlopende zaken zijn te gebruiken zijn twee belangrijke redenen voor deze groei.

Bij verbranding (b.v. in de vuilverbranding) worden kunststoffen vrijwel altijd volledig omgezet in kooldioxide en water. Een uitzondering hierop vormen de kunststoffen die chloor of fluor bevatten. Bij de verbranding van deze stoffen komen zure gassen vrij (zoutzuur en fluorwaterstofzuur). In principe zijn deze gassen echter eenvoudig uit het rookgas te verwijderen. Het vermoeden bestaat dat bij de verbranding van polyvinylchloride (PVC) het zeer giftige dioxine ontstaat.

Kunststoffen zijn weinig reactief. Ze zijn daarom bijna overal voor te gebruiken. Nadeel is dat ze eenmaal in het milieu terechtgekomen niet worden afgebroken: zij blijven dus liggen, tot ergernis van velen. Daarom probeert de industrie afbreekbare polymeren te maken. Voorbeelden hiervan zijn celluloseacetaat, polyethyleensuccinaat en polyvinylacetaat die door b.v. bacteriën worden afgebroken, en synthetische polymeren die onder invloed van ultraviolet licht, peroxiden of ozon worden afgebroken. Een voorbeeld van de laatste groep is polystyreen bereid uit 99 % styreen en 1 % fenylvinylketon. Als een dergelijke kunststof in het milieu belandt (b.v. als zwerfvuil of op een vuilstortplaats), dan vergaat zij binnen niet al te lange tijd.

De grootste hoeveelheid kunststofafval komt uit de huishoudens; 280000 t per jaar, vnl. bestaande uit verpakkingsmateriaal. Dit is bijna 7 % van de totale hoeveelheid huishoudelijk afval. Uit de industrie komt ca. 70000 t per jaar, waarvan ca. 20000 t wordt hergebruikt. Voor de economische haalbaarheid van hergebruik is het van belang dat het gebruiksniveau zo hoog mogelijk wordt gehouden, dus hergebruik voor het doel waar het eerst ook voor diende. Als dat niet mogelijk is, kan de opnieuw te gebruiken kunststof dienen als grondstof, desnoods als energiedrager of als vulmiddel. Van belang is ook de zuiverheid waarmee het afval vrijkomt.

Produktieafval kan in het bedrijf meestal worden hergebruikt, doordat op soort kan worden gescheiden. Gemengd afval is moeilijk of niet verwerkbaar, evenals combinaties van kunststoffen en laminaten. Zolang een mechanische scheiding niet volledig en betrouwbaar is, worden van het afval alleen compacte (houtvervangende) Produkten gemaakt zoals platen, roosters en palen. De kunststof uit. huishoudelijk afval bestaat niet alleen uit verschillende soorten, maar is ook sterk vervuild. Daarom is herverwerking van dit afval nog vrijwel niet van de grond gekomen. Gescheiden inzameling van kunststoffen is duur, doordat kunststof volumineus is. Daarom is hergebruik van kunststoffen slechts op een laag economisch niveau mogelijk.

Er zijn enkele processen ontwikkeld om kunststoffen opnieuw te gebruiken. Zo heeft de NV Vuil Afvoer Maatschappij (VAM) in samenwerking met DSM het REKOproces ontwikkeld. Dit proces verwerkt uit huisvuil gewonnen polyethyleen tot tal van meestal eenvoudige produkten. Het Decaproces van DSM maakte het mogelijk om nylon-6 te hergebruiken.