proces van koolzuurassimilatie dat voorkomt bij een aantal nietgroene planten. De chemosynthese vergt geen licht maar wel minerale of organische stoffen, die door oxidatie de benodigde energie leveren.
Er zijn verschillende vormen van chemosynthese te onderscheiden al naar gelang de gebruikte en geoxideerde stof. Bekend zijn de zwavelbacteriën (b.v. Beggiatoa). Zij komen voor in sterk met organische stof vervuild water en oxideren zwavelwaterstof, zwavel en thiosulfaten tot sulfaten. Al deze bacteriën gebruiken daarbij zuurstof uit de lucht. Een uitzondering op dit patroon vormt Thiobacterium denitrificans, die de genoemde stoffen ook oxideert maar dan met behulp van zuurstof afkomstig van nitraten.
De nitrificerende bacteriën kunnen ammoniak tot nitriet en vervolgens tot nitraat oxideren. Deze bacteriën komen voor zowel op neutrale en aërobe bodem als in veestallen. Een andere groep wordt gevormd door de ijzerbacteriën (b.v. Leptothrix). Deze komen vnl. voor in stilstaande wateren, waar zij tweewaardige ijzerzouten oxideren tot driewaardige. Deze verbindingen zijn oplosbaar en worden in de slijmerige scheden waarin de bacteriën leven opgeslagen, waardoor een roestbruin vlies op het water verschijnt.
Ook methaan- en waterstofbacteriën bedrijven chemosynthese. Wieren als Scenedesmus, die normaliter fotosynthetiseren, kunnen echter ook zwavelwaterstof benutten wanneer zij in het donker worden gehouden. Dit wijst erop dat het verschil tussen foto- en chemosynthese niet zo groot is en dat de fotochemische fase door een andere chemische fase vervangen kan worden.
