Woordenboek van medische eponiemen

T.Beijer en C.G.L.Apeldoorn (1998)

Gepubliceerd op 17-06-2020

teken van Trousseau

betekenis & definitie

bij compressie van de arm ontstaat een spasme van de hand en pols met adductic van de duim, zodat er een ‘obstetrische hand’, een main d'accoucheur ontstaat. Evenals het teken van Chvostek en het teken van Erb, is dit teken, in 1861 voor het eerst door de Franse internist Armand Trousseau (1801-’67) beschreven, pathognomonisch voor een latente tetanie.

Trousseau, die als leerling van de bekende internist Pierre Bretonneau (1778-1862) in Tours studeerde, promoveerde in 1825 te Parijs. Na een assistentschap bij de Parijse hoogleraar in de verloskunde Joseph Récamier (1774-1852) bezette hij in Parijs de leerstoel voor materia medica (1839); dertien jaar later volgde een professoraat in de interne geneeskunde aan het Parijse ziekenhuis Hôtel-Dieu.

Trousseau, een uitnemend clinicus, als leermeester begiftigd met retorische gaven, werd vooral bekend door zijn beroemde werk Clinique Médicale de l’HôtelDieu de Paris (1861). Op een bijzonder kleurrijke, nauwkeurige en didactische wijze schetst hij ons een groot aantal verschillende ziektebeelden (onder meer difterie, koortsendc exanthematische ziekten, astma, tyfus). Het werk, dat vele herdrukken en vertalingen beleefde, is zeker nu nog de moeite van het lezen waard.

Trousseau, wiens markante gelaat naar de mode van die dagen met dunne bakkebaarden was gesierd, was kennelijk geen voorstander van overmatig alcoholgebruik. Toen een collega bij een gesprek over het apéritif zei dat dit een heel gewoon middel was om voor de eetlust ‘de deur te openen’, bracht Trousseau ertegenin: ‘Ik vind het gevaarlijk de deur voor de eetlust met een valse sleutel te openen.’ (Scarpi)

Het noodlot wil dat Trousseau de diagnose van zijn laatste ziekte bij zichzelf stelde. Hij herkende namelijk het samengaan van flebitis met maagcarcinoom. Toen een van zijn leerlingen hem op 1 januari 1862 een gelukkig Nieuwjaar kwam wensen, waren zijn woorden: ‘Ik ben verloren: een aderontsteking die zich vannacht heeft geopenbaard, laat geen twijfel meer toe over de aard van mijn lijden.’ (Dumesnil) Van die tijd af observeerde hij met grote kalmte het voortschrijden van het carcinoom, dat nog datzelfde jaar oorzaak was van zijn overlijden.
[i]