Woordenboek van medische eponiemen

T.Beijer en C.G.L.Apeldoorn (1998)

Gepubliceerd op 17-06-2020

sectio caesarea

betekenis & definitie

keizersnede.

Lange tijd is het ontstaan van deze naam toegeschreven aan het feit dat Julius Caesar op deze wijze zou zijn geboren. De verwarring is te danken aan het verhaal van de Romeinse magistraat Plinius (24-79), die beweerde dat Julius a caeso matris utere (uit de opengesneden uterus van de moeder) werd verlost. De term houdt verband met caedere (Lat. ‘snijden’). Caesones, op die manier geboren kinderen, waren al lang voor Julius Caesar bekend. Misschien zou men de naam van de ingreep in verband kunnen brengen met de onder Julius Caesar ingevoerde wet, de Lex Caesarea, die voorschreef dat na het overlijden van een zwangere vrouw de vrucht uit de opengesneden baarmoeder moest worden verwijderd, voordat men de moeder mocht begraven.

Zeker tot ver in de middeleeuwen werd de keizersnede waarschijnlijk alleen bij overleden vrouwen verricht. Pas in 1500 paste de Parijse varkensslager Jacob Nufer, na toestemming van de burgemeester, een keizersnede bij zijn vrouw’ toe die van haar eerste kind in verwachting was. De operatie was een succes; moeder en kind bleven in leven, ‘l’épouse du charcutief baarde sindsdien nog vijf keer. Grote bekendheid verkreeg de opzienbarende operatie wegens een verouderde buitenbaarmoederlijke zwangerschap waarmee de Franeker hoogleraar Abraham Cyprianus (ca. 1660-1718) in 1694 een tweeëndertigjarige vrouw van een dood kind verloste. Het postoperatieve beloop was gunstig; al een jaar later beviel de vrouw opnieuw, nu van een levend kind.

Tot aan het begin van de negentiende eeuw raadde men de keizersnede wegens het hoge sterftecijfer over het algemeen af. De voorstanders van de ingreep hadden het beslist niet gemakkelijk. De Franse arts Baudelocque (1746-1810) (zie daar) werd zelfs een moordenaar genoemd omdat hij de keizersnede bepleitte bij vrouwen met een vernauwd bekken: in meer dan de helft van de gevallen mislukte de operatie namelijk. Pas na invoering van de narcose en verbetering van de hygiënische omstandigheden (aseptische behandeling) werd de keizersnede een veilige methode. Tegenwoordig wordt bij tien procent van de bevallingen een sectio verricht en is de moedersterfte daarbij één promille.