reactie van Hijmans van den Bergh

betekenis & definitie

aantoning van (directe) bilirubine in het serum door toevoeging van het diazoreagens van Hijmans van den Bergh; na toevoeging van alcohol aantoning van indirecte bilirubine (‘diazoreactie’). In 1913 beschreef Albert Abraham Hijmans van den Bergh (1869-1943), samen met de bekende Nederlandse internist Isidore Snapper (1889-1973), toen nog zijn assistent, de naar hem genoemde reactie voor de kwalitatieve en kwantitatieve bepaling van de galkleurstof in het bloed (Die Farbstoffe des Blutserums). Vele jaren heeft men internationaal de eenheid van Hijmans van den Bergh als maat voor de hoeveelheid bilirubine in het serum aanvaard (1E = 5 mg per liter).

Hijmans van den Bergh studeerde te Leiden, waar hij in 1895 zijn artsexamen deed. Na zijn promotie (Leiden, 1896) vestigde hij zich in Rotterdam. In 1912 werd hij als opvolger van Karel Frederik Wenckebach (1864-1940) hoogleraar in de geneeskunde in Groningen; zes jaar later volgde hij Sape Talma (1847-1918) in Utrecht op (Lindeboom, 1984). Hijmans van den Bergh was een bekwaam clinicus en een goed docent; ook zijn wetenschappelijke onderzoek was van de eerste rang. Bekend werden zijn onderzoekingen naar de afbraakprodukten van hemoglobine: porfyrine en bilirubine.

Zijn laatste werk was de samenstelling van het Leerboek der inwendige geneeskunde, dat na zijn dood door zijn opvolger Cornelis Douwe de Langen (1887-1967) werd voltooid. Dit boek is voor vele medici een leidraad bij hun studie geweest.

Als jood heeft Hijmans van den Bergh het tijdens de Duitse bezetting zeer moeilijk gehad; hij was bij zijn opvolger De Langen ondergedoken. Tn den nacht van 27 op 28 september 1943 is Hijmans van den Bergh bij mij thuis zacht en stil van ons gegaan,’ aldus de Langen in het voorwoord bij de derde druk van het Leerboek der inwendige geneeskunde. Door de Nederlandsche Internisten-Vereeniging werd in 1960 de Hijmans van den Berg-medaille ingesteld, een erepenning die wordt uitgereikt aan internisten die zich bijzonder verdienstelijk voor de interne geneeskunde hebben gemaakt.