Woordenboek van medische eponiemen

T.Beijer en C.G.L.Apeldoorn (1998)

Gepubliceerd op 17-06-2020

haarlemmerolie

betekenis & definitie

oleum terebinthinae sulfuratum, een mengsel van terpentijnolie en gezwavelde lijnolie, naar het geheim gehouden voorschrift van de Haarlemse schoolmeester Claes Tilly (1665-1734). Tilly’s omschrijving van zijn wondermiddel ‘Medicamentum Gratia Probatum’, dat hij van 1696 af in grote hoeveelheden begon te produceren, beloofde heel wat voor de goedgelovige burgerij: ‘Haarlemmerolie is een wonder voor de goedwilligen waarin de genade van de Allerhoogste zich wonderlijk geopenbaard heeft.’ (Van Dijk) De panacee zou maar liefst bij meer dan veertig aandoeningen, waaronder kanker, helpen. Toen men er later achter kwam dat het kwakzalversmiddel zowel nieren als ingewanden kon schaden, heeft men het gebruik ten sterkste ontraden. Maar pas in 1989 werd haarlemmerolie van de lijst van geneesmiddelen afgevoerd.