glissonse lis

betekenis & definitie

leren hoofdstel waarmee aan het hoofd wordt getrokken om de wervelkolom te strekken. Deze in onbruik geraakte methode is genoemd naar de Engelse anatoom Francis Glisson (1597-1677).

Glisson, geboren in Doreshire, studeerde aan het Gonville en Caius College in Cambridge, waar hij in 1634 zijn doctorsbul ontving. Het jaar daarop werd hij gekozen tot lid van het Royal College of Physicians. In Cambridge was hij Regius Professor of Physic, een leerstoel die hij tot aan zijn dood behield.

Glisson, een van de eerste vitalisten, is vooral bekend gebleven doordat hij in 1654 als eerste de prikkelbaarheid (‘irritabiliteit’) van spier en zenuwweefsel beschreef. Hij deed dit in zijn Anatomia Hepatis bij de beschrijving van de galblaas die, na geprikkeld te zijn, zich door contractie en ontlediging van die prikkel ontdoet. In zijn in 1677 verschenen Tractatus de Ventriculo et Intestinis stelde hij niet alleen de prikkelbaarheid vast van de overige delen van het maagdarmkanaal, maar hij kende die toe aan vrijwel alle levende lichaamsdelen. Een uiteenzetting over Glissons perceptietheorie en het irritabiliteitsbegrip, dat in de tweede helft van de achttiende eeuw de medische wereld beheerste, zou te ver voeren. We verwijzen hier naar de boeiende dissertatie van G. van der Waa: De Irritabilitate (1992).

Als anatoom deed Glisson vele obducties met zijn vriend de anatoom Thomas Wharton (1611-’73). In zijn anatomische studies over de lever beschreef Glisson als eerste het bindweefselkapsel dat de lever omgeeft en dat naar hem de capsula fibrosa Glissoni genoemd is. Ook zijn boek De Rhachitide uit 1650 gaf hem de nodige bekendheid. Als verklaring van de rachitis nam hij een deficiëntie aan van een inwendig principe, een spiritus insitus (Van der Waa). Doordat hij als eerste de rachitis beschreef, noemt men deze aandoening dikwijls ‘Engelse ziekte’.