ether

betekenis & definitie

diëthylether, narcosemiddel (aether ad narcosum), een kleurloze, vluchtige, sterk lichtbrekende vloeistof.

Ether ontleent zijn naam aan de Griekse mythologie, waar Aether de reine bovenlucht (aer) was, waarin de góden leefden. Hij was de zoon van Erebos (de duisternis van de onderwereld) en Nux (de nacht), nakomelingen van Chaos, een donkere vormeloze massa, die al vóór de schepping der wereld bestond. Aether was gehuwd met Hemera (de dag), met wie hij aarde, hemel en zee heeft voortgebracht. In de hymnen van Orpheus, volgens de sage een zanger en dichter in Thracië, gold Aether als de wereldgeest die al wat leeft doet ontkiemen en groeien. In de wijsbegeerte (Empedocles en de Stoa) bedoelt men met aether de warmte, het levenwekkende beginsel dat alles doordringt en waaraan alles zijn oorsprong ontleent.

Pas in de dertiende eeuw ontdekte de Catalaanse Franciscaan Ramon Lull (Lullius, 1232-1316), bijgenaamd ‘doctor illuminatus’, ether als een witte vloeistof, door hem ‘geurend vitriool’ genoemd. In 1730 werd het door de Duitser Frobenius ‘ether’ genoemd naar Aether, de ‘reine bovenlucht’ (Rodin).

Een van de eersten die ‘ether’ als narcoticum toepasten, was de Engelse chirurg Henry Hill Hickman (18oo-’3o). Met succes bracht hij proefdieren onder narcose en hij stelde voor ‘ethernarcose’ ook in de chirurgie toe te passen, zoals hij in 1824 schreef in A lener on suspended animation, containing experiments showing that it might be safely employed during operations on animals( Lindeboom, 1993). Nog hetzelfde jaar besloot de Académie de Médecine in Frankrijk, tegen advies van de Franse chirurg Dominique Jean Larrey (1766-1832) in, geen steun te geven aan Hickmans experimenten. Amerika zou tweeëntwintig jaar later de primeur beleven. Op 16 oktober 1846 verwijderde de Amerikaanse tandarts William Thomas Green Morton (l8i9-’68) in het Massachusetts General Hospital te Boston onder ethernarcose een kaakgezwel. De in dit ziekenhuis werkzame chirurg Henry Jacob Bigelow (18i8-’9o) maakte de ontdekking wereldkundig door zijn voordracht Insensibility during surgical operations produced by inhalation in 1846 voor de American Academy of Sciences. Binnen een jaar werd de narcose in Frankrijk ingevoerd. In Engeland paste de bekende chirurg James Syme (1799-1870) als een van de eersten de ethernarcose toe. De Amsterdamse hoogleraar Christiaan Bernard Tilanus (1796-1883) volgde in 1847.