curie

betekenis & definitie

[/b](Ci): eenheid van radioactiviteit, genoemd naar het echtpaar Pierre en Marie Curie. De eenheid is in het Système International d'Unités (si), een stelsel van maten en termen, vervangen door de becquerel (1 Ci = 37 GBq).

Marie Sklodowska (1867-1934) werd als jongste dochter van een natuurkundeleraar in Warschau geboren. Omdat de universiteit in haar geboortestad geen vrouwelijke studenten toeliet, begon ze in 1891 haar natuurwetenschappelijke studie aan de Parijse Sorbonne. Hoewel ze financieel nauwelijks in haar levensonderhoud kon voorzien, behaalde ze in twee jaar haar baccalaureaat (Bachelière ès Sciences). Een Poolse beurs maakte het haar mogelijk verder te studeren; in korte tijd verwierf ze haar licentiaat (Licenciée ès Sciences).

In 1894 had ze de Franse natuurkundige Pierre Curie (1859-1906) leren kennen. Het jaar daarop trouwden ze. Gezamenlijk deden de Curies onderzoek naar de in de natuur voorkomende ioniserende straling. In hun primitieve laboratorium, niet meer dan een op de binnenplaats van een school daarvoor ingerichte schuur, ontdekten ze in 1898 twee nieuwe radioactieve elementen, die ze ‘polonium’, naar haar vaderland, en ‘radium’ noemden. Na vier jaren slaagden de Curies erin uit vele treinwagons pekblende, dat uit Joachimsthal werd aangevoerd, één decigram radium af te scheiden en ook het atoomgewicht van het nieuwe element te bepalen: Sur une substance nouvelle radio-active, contenue dans la pechblende. Het omvangrijke chemische werk werd grotendeels door Marie Curie uitgevoerd. In 1903 verleende men haar hiervoor cum laude de doctorstitel. Nog hetzelfde jaar kreeg het echtpaar Curie, samen met de Franse natuurkundige Henri Becquerel (1852-1908), de Nobelprijs voor natuurkunde.

Pierre, die in 1904 hoogleraar aan de Sorbonne werd, overleed twee jaar later, nadat hij door een met paarden bespannen sleperswagen overreden was. Marie zette zijn werk voort. Ze werd de eerste vrouwelijke hoogleraar aan de Sorbonne. Evenals haar overleden echtgenoot weigerde ze in 1910 de onderscheiding van het Legioen van Eer. In 1911 kreeg Marie Curie haar tweede Nobelprijs uitgereikt, nu voor scheikunde. Het was de eerste keer dat deze prijs voor de tweede keer aan dezelfde persoon uitgereikt werd. Als eerste vrouw trad ze in 1922 tot de Académie de Médecine toe. Gedurende de Eerste Wereldoorlog had de medische toepassing van radioactieve straling haar voortdurende belangstelling. Het gram radium dat ze in de loop van de jaren had geïsoleerd, stond ze voor dit doel af aan het Institut Radium. Op het Laboratoire Curie, het voor haar onderzoek door de universiteit opgerichte instituut, bleef ze haar wetenschappelijke onderzoekingen voortzetten. Voor de jarenlange blootstelling aan radioactieve straling heeft ze haar tol moeten betalen. Ze kreeg een ernstige anemie, waaraan ze in 1934 overleed. Door haar dochter Irène en haar schoonzoon, het echtpaar Joliot-Curie, werden haar onderzoekingen op het gebied van de radioactiviteit voortgezet.