Woordenboek van medische eponiemen

T.Beijer en C.G.L.Apeldoorn (1998)

Gepubliceerd op 17-06-2020

cellen van Cajal

betekenis & definitie

astrocyten en neurogliacellen in het stratum zonale van de schors van de (grote) hersenen; zij worden naar de Spaanse arts en histoloog Santiago Ramón y Cajal (1852-1934) ‘cellen van Cajal’ genoemd.

Cajal, geboren in het gehucht Petilla de Aragón, waar zijn vader arts was, studeerde geneeskunde te Zaragoza. Toen hij eenentwintig was, werd hij arts en in 1877 promoveerde hij. Het anatomisch museum in Zaragoza benoemde hem in 1879 tot directeur. Vier jaar later volgde zijn aanstelling tot hoogleraar in de anatomie te Valencia, in 1887 te Barcelona en van 1892 af doceerde hij eveneens anatomie en histologie in Madrid.

De in de medische wereld nog weinig bekende Cajal kreeg vooral naam door zijn fundamenteel onderzoek naar de microscopische bouw van het zenuwweefsel. Aanvankelijk kleurde hij het weefsel met zilvernitraat volgens de methode van de Italiaan Camillo Golgi (1844-1926): El metodo de coloración de Golgi (1888). Later gebruikte hij uraniumnitraat en goudsublimaat. Door zijn nauwkeurig microscopisch onderzoek van de gekleurde preparaten kwam hij tot de conclusie dat iedere hersencel een afzonderlijke eenheid is. Deze cel, door Cajal ‘the aristocrat among the structures of the body (McGrew) genoemd, staat met zijn uitlopers in contact met andere hersencellen (later de synaps genoemd), maar is niet voortdurend met deze verbonden. Cajal heeft de morfologische continuïteit van het zenuwweefsel ‘ontzenuwd’, een gedachte die sinds Galenus (129-199) nog altijd in zwang was en ook nog door Golgi aangehangen werd. Zijn neuronentheorie won het van die van het reticulum.

Samen met Camillo Golgi (1844-1926) kreeg Cajal in 1906 de Nobelprijs voor geneeskunde. Cajal heeft veel geschreven. Hij publiceerde meer dan 250 tijdschriftartikelen en in 1904 verscheen zijn boek Textura de sistema nervoso del hombrey los vertebrados. Zijn hoofdwerk over degeneratie en regeneratie van het zenuwweefsel zag tussen 1912 en 1914 het licht.