Cannon-reactie , Cannonring

betekenis & definitie

[/b]Cannon-reactie
reflectore stimulering van de sympathicus bij plotselinge fysieke of psychische belasting leidt tot uitstorting van bijnierhormonen, voornamelijk adrenaline, met als gevolg stijging van bloeddruk en bloedsuikergehalte.

Cannonring
ringvormige tonische contractie, bij röntgenonderzoek soms zichtbaar in het colon transversum. Zowel de ‘ring’ als het adaptatiesyndroom zijn genoemd naar Walter Bradford Cannon (1871-1945), fysioloog te Boston.

Toen Cannon als eerstejaarsstudent in het fysiologisch laboratorium van de Harvard University werkte, kwam hij na een suggestie van zijn leermeester Henry P. Bodwitch (1840-1911) tot de conclusie dat het mogelijk moest zijn het maagdarmkanaal met behulp van röntgenstralen zichtbaar te maken. Zijn eerste experimenten met dieren dateren uit 1896. Hij maakte hierbij gebruik van capsules, gevuld met radio-opake zouten van zware metalen (waaronder bismut), die hij zijn proefdieren liet doorslikken. Het volgend jaar kon hij door het toedienen van suspensies van bismutzouten, al dan niet gemengd met voedsel, het hele maagdarmkanaal van de dieren tot aan het rectum volgen. Met zijn publikaties uit 1898 en 1902 legde hij de grondslag voor de röntgendiagnostiek van het menselijk maagdarmkanaal: ‘The movement of the stomach studied by means of the röntgen rays’1 en ‘The movement of the intestines studied by means of the röntgen rays’2. Door de toxiciteit van bismut ging Cannon spoedig over op het minder schadelijke bariumsulfaat. Zijn veelvuldig contact met röntgenstralen moest hij later met een röntgendermatitis bezuren.

Bij zijn onderzoek was het Cannon opgevallen dat door angst of woede bij het proefdier de maagdarmcontracties geheel geremd konden worden. Dit effect van emoties op het autonome zenuwstelsel heeft hem zijn verdere leven nooit meer losgelaten. Tijdens zijn werkzaamheden als hoogleraar in de fysiologie aan de Harvard Medical School heeft hij het autonome zenuwstelsel in al zijn facetten bestudeerd (anatomie, neurotransmissie enzovoort). Hij ontwikkelde het concept van de homeostasis, de processen waarmee het lichaam die voorwaarden handhaaft waardoor het zelf het beste functioneert (lichaamstemperatuur, hartfrequentie, bloeddruk, hormonale veranderingen, water- en mineraalhuishouding en andere biologische functies), kortom de handhaving van het door de Franse fysioloog Claude Bernard (1813-’78) genoemde milieu intérieur. Samen met D. de la Paz beschreef Cannon in 1911 de reactie van het sympathische zenuwstelsel op stress, de Cannon-reactie genoemd: ‘Emotional stimularion of adrenal secretion’3. Deze reactie maakt deel uit van het adaptatiesyndroom (syndroom van Selye).

Cannons baanbrekend werk zou ten slotte leiden tot de classificatie van zenuwen op grond van hun neurotransmitters, in cholinerge en adrenerge zenuwvezels.

1 JA. Phys. 1,359,1898
2 J. Med. Res. 7,72,1902
3 Am.J. Phys. 28, 64-71,1911