bel

betekenis & definitie

eenheid van intensiteit van geluid en elektrische signalen, genoemd naar de Amerikaanse natuurkundige en stemfysioloog Alexander Graham Bell (1847-1922).

Bell, zoon van de Schotse pedagoog Alexander Melville Bell, studeerde in Edinburgh. Hij werd spraakleraar in Londen en in 1872 hoogleraar te Boston, waar hij werkzaam was in het doofstommeninstituut. Om hulpmiddelen voor doven te kunnen ontwikkelen bestudeerde hij de fysiologie van de spraakorganen. Deze studies vormden de basis voor een toestel waarbij het gesproken woord door middel van elektriciteit wordt overgebracht.

Zo ontstond in 1876 de oervorm van de telefoon. De eerste historische woorden die Bell met behulp van het toestel tot zijn assistent Watson sprak, waren: ‘Watson, come here, I want you.’ (Mauser)

In wezen is Bell niet de uitvinder van de telefoon. Die eer komt toe aan Philip Reis, natuurkundeleraar aan een middelbare school in het Duitse Friedrichsdorf. In de jaren zestig van de vorige eeuw kwam Reis op het idee dat de door de stem ontstane luchttrillingen op de een of andere manier in elektriciteit moesten kunnen worden omgezet. Met behulp van een membraan, vervaardigd uit een varkensblaas, een vioolsnaar, een sigarenkistje en een breinaald fabriceerde hij een apparaat waarbij hij zich liet leiden door de bouw van het menselijk oor. Zijn uitvinding gaf hij de naam ‘telefoon’. Tussen zijn huis en het natuurkundelokaal voerde hij zijn eerste telefoongesprek. Reis demonstreerde zijn toestel voor wetenschappelijke academies en natuurkundige verenigingen, maar kreeg nul op het rekest. Het was een ‘amusant maar volkomen nutteloos spelletje’ (Grauls). De enige verdienste die Bell toekomt, is dat hij het toestel van Reis voor praktisch gebruik geschikt gemaakt heeft. Ook hem kostte het grote moeite het systeem ingang te doen vinden. Pas ruim vijftien jaar later kon men van New York naar Chicago telefoneren en zeven jaar daarna van New York naar San Francisco. Ten slotte zag men het nut ervan in en begon de bloei van Bells telefoonmaatschappijen. Ook buiten Amerika werden de eerste goed georganiseerde maatschappijen opgericht. Tegen het eind van de negentiende eeuw telden de Verenigde Staten 1,3 miljoen aansluitingen.

Langzamerhand verloor Bell zijn passie voor de telefoon en hield hij zich jaren bezig met het vraagstuk van mechanisch vliegen. ‘Het was zijn grootste verdriet,’ aldus een biografie, ‘dat hij er nooit in geslaagd was zijn geliefde [dove] vrouw Mabel te kunnen doen horen.’ (Grauls)

Ook de decibel (dB, te weten 0,1 bel, het intensiteitsverschil tussen twee geluiden dat nog juist door het oor kan worden onderscheiden) is een eponiem van Bell. Van Maanen (1991) noemt enkele voorbeelden die een idee van geluidniveaus geven: 80 dB: storend geluid, bijvoorbeeld een wekker; 117 dB: discotheek; 135 dB: pijngrens; 140 dB: een nabij opstijgend straalvliegtuig.