onjuiste overtuigingen, welke niet gecorrigeerd kunnen worden, noch door de rede, noch door de overtuiging van anderen of zelfs eigen zintuigelijke waarnemingen, (vgl. illusie). Het zijn symptomen van verschillende geestesziekten en ontstaan vaak (maar lang niet altijd) in samenhang met hallucinaties.
Alhoewel men op de aard der waanideeën nooit met zekerheid kan afgaan, zijn sommige toch typisch voor speciale ziekten; bijv.: Hoogmoedswaan(zin) bij dementia paralytica; Jaloersheidswaan, komt o.a. voor bij de chronische alcoholist (dementia alcoholica), terwijl bij schizofrenie de meest bizarre waanvormingen optreden. Heftig wantrouwen wordt ook gevoed door paranoiede waanideeën bij parafrenie en paranoia. Ziekte-, zonde-, armoede-waan zijn kenmerkend voor manisch-depressieve en seniele psychosen, waarbij ook hypochondrie (zie aldaar) voorkomt en de nihilistische waan (zie nihilisme), waarbij het bestaan van iets (bijv. een lichaamsdeel, de anus e.d.) of zichzelf wordt ontkend.
