Literatuur, Geschiedenis en Theorie

J.A. Dautzenberg (2009)

Gepubliceerd op 06-02-2017

mystiek

betekenis & definitie

Een onderdeel van de middeleeuwse geestelijke letterkunde. Onder mystiek verstaat men het verlangen naar een zo nauw mogelijke band of zelfs eenwording met God (‘unio mystica’).

Deze toestand probeerde men te bereiken door meditatie, zelfkastijding, eenzaamheid en ascese. De mystici trokken zich terug uit de wereld: sommige woonden boven op een pilaar (Simon de Pilaarheilige), andere in een hut in het woud, enkele lieten zich inmetselen in een kleine cel zoals de Utrechtse dichteres Zuster Bertken (Bertha Jacobs, ca.1425-1514).

Veel mystici hebben geschriften nagelaten waarin ze hun weg tot God beschrijven en verslag doen van hun mystieke ervaringen. De liefde tot God neemt soms erotische vormen aan: de nauwe band tussen God en mens kan slechts worden uitgedrukt in termen die zijn ontleend aan de nauwste band die er tussen mensen kan bestaan. Mystieke teksten, zeker die uit de Middeleeuwen, zijn altijd bijzonder moeilijk; ze zijn zo persoonlijk dat een buitenstaander er slechts met grote moeite in kan doordringen.

Belangrijke mystieke schrijvers zijn in Duitsland Meister Eckhart (ca.1260-1327); in de Nederlanden de Antwerpse (?) dichteres Hadewijch (ca.1200-ca.1270), de Brusselse priester Jan van Ruusbroec (1293-1381) en de reeds genoemde Zuster Bertken. De Middelnederlandse mystiek was destijds tot ver buiten onze grenzen bekend.