Literatuur, Geschiedenis en Theorie

J.A. Dautzenberg (2009)

Gepubliceerd op 06-02-2017

ballade

betekenis & definitie

Bepaald type verhalend lied; de naam is afgeleid van het Italiaanse ‘ballata’, een bepaald danslied.

Kenmerken van de ballade zijn: het verhaal wordt sprongsgewijs verteld (alles wat bijzaak is of vanzelf spreekt wordt overgeslagen), de beschrijvende passages worden afgewisseld met dialogen, er zitten tal van herhalingen in, de sfeer is vrijwel altijd ernstig of zelfs somber, de onderwerpen zijn vaak ontleend aan oude sprookjes en sagen of aan ridderverhalen.
Balladen zijn al heel oud en werden vaak pas lang na hun ontstaan opgeschreven. Over de precieze ouderdom wordt getwist: sommige deskundigen dateren ze in de 13e en 14e eeuw, andere pas in de 15e en 16e eeuw. Bepaalde balladen kwamen in heel Europa voor, zoals "Heer Halewijn"; de Nederlandse versie daarvan is waarschijnlijk de oudste. Twee andere bekende Nederlandse balladen zijn "Het daget in den oosten" en "Het waren twee koningskinderen".
In de tijd van de Romantiek ging men die oude balladen (en andere oude gedichten) bijeenbrengen in verzamelbundels, zoals Reliques of ancient English poetry (1765, 3 dln.) van Thomas Percy, Stimmen der Völker in Liedern (1778/79, 2 dln.) van J.G. Herder, Des Knaben Wunderhorn: Alte deutsche Lieder (1805-08, 3 dln.) van A. von Arnim en C. Brentano. Ook gingen de dichters het oude genre opnieuw beoefenen. Een beroemde bundel nieuwe balladen uit de Engelse literatuur is Lyrical ballads (1798) van Samuel Taylor Coleridge en William Wordsworth, waarmee men gewoonlijk de Engelse Romantiek laat beginnen.