Literatuur, Geschiedenis en Theorie

J.A. Dautzenberg (2009)

Gepubliceerd op 06-02-2017

antiutopie

betekenis & definitie

Ook: dystopie. Een (verhalende) tekst waarin de schrijver wil laten zien hoe het in de toekomst juist níet moet gaan; het tegengestelde dus van een utopie.

Net als de utopie is de antiutopie in principe een didactisch-moraliserend genre waarin de nadruk ligt op de beschrijving van de toekomstige maatschappij en de handeling van de personages secundair of zelfs afwezig is. De oudere antiutopieën verzetten zich vooral tegen de opdringende techniek, in de 20e eeuw werd een communistische dictatuur het grote schrikbeeld. De utopie was ontstaan in de Renaissance en bloeide vooral in de Verlichting; de antiutopie ontstond in de tijd van Romantiek.

Langzaam maar zeker zal de antiutopie de utopie verdringen en in de 20e eeuw zijn vrijwel geen utopieën van belang meer geschreven. 20e-eeuwse antiutopieën van wereldnaam zijn Brave new world (1932) van Aldous Huxley en Nineteen eighty-four (1949) van George Orwell. Een Nederlands voorbeeld is Blokken (1931) van F. Bordewijk, een Vlaams Het reservaat (1964) van Ward Ruyslinck. Ook auteurs die gewoonlijk tot de sciencefiction worden gerekend, schrijven vaak anti­utopische werken, zoals Fahrenheit 451 van (1953) van Ray Bradbury.