Gepubliceerd op 13-06-2017

Zinovjev, Grigorij Jevsejevitsj (1883-1936)

betekenis & definitie

Russisch communist, onder meer president van de Komintern (1919-26).

Zinovjev is de schuilnaam van Grigorij Jevsejevitsj Radomilski. Als student sloot hij zich in 1901 bij de Russische Sociaal-Democratische Arbeiders Partij aan; in 1903 koos hij de zijde van de bolsjevieken. Zinovjev week vervolgens uit naar het buitenland en werd een van de naaste medewerkers van Lenin.

Na de februarirevolutie van 1917 keerde hij naar Rusland terug, waarna hij met Lenin in conflict kwam over de te volgen strategie. Zinovjev wilde met andere socialistische partijen samenwerken en verzette zich tegen de machtsovername van de bolsjevieken. Toch nam hij na de oktoberrevolutie deel aan de regering; hij werd partijleider van Petrograd en in 1919 president van de Komintern, de Communistische Internationale. In 1921 kwam Zinovjev in het Politbureau.

Na de dood van Lenin in 1924 vormde Zinovjev een driemanschap met Stalin en Lev Kamenev, gericht tegen Lev Trotski. Vanaf 1925 gingen hij en Kamenev echter met Trotski samenwerken om de toenemende macht van Stalin te beperken. Zinovjev werd in 1926 uit zijn functies ontheven en moest in 1927 Trotski openlijk afvallen om partijlid te kunnen blijven.

Zinovjev werd in december 1934 gearresteerd en tijdens een schijnproces in januari 1935 tot tien jaar gevan-genisstraf veroordeeld. Een van de beschuldigingen luidde, dat hij betrokken was bij de moord op Sergej Kirov. In een tweede proces in augustus 1936 werd hij ter dood veroordeeld en vervolgens geëxecuteerd. Zinovjev werd in 1988 postuum gerehabiliteerd.

Als hoofd van de Komintern werd Zinovjev berucht door de zogenaamde Zinovjev-brief, die hij tijdens de Britse verkiezingscampagne van 1924 zou hebben geschreven. Deze brief riep de Britse communisten op revolutionaire activiteiten in het leger en in Ierland te ontplooien. Hoewel de brief niet aan de socialisten, maar aan de kleine Communistische Partij was gericht, ontstond er een `anti-rode' stemming in het land. De brief droeg daardoor bij aan de zware verkiezingsnederlaag van de Labour Party. Overigens is het de vraag of de brief die in de Daily Mail werd gepubliceerd echt was. Het origineel is nooit boven water gekomen.