Gepubliceerd op 13-06-2017

Walesa, Lech (1943)

betekenis & definitie

Pools staatsman; van 1990-95 president.

Walesa werkte als elektricien bij een staatsmachinebedrijf dat diensten aan collectieve boerderijen verleende. Van 1967-76 stond hij op de loonlijst van de Lenin-scheepswerf in Gdansk. In 1970 werd Walesa tot voorzitter van het stakingscomité van de werf gekozen. In 1976 kreeg hij ontslag wegens zijn grote rol in de voortdurende stakingen. Vier jaar lang was hij werkloos. Aan het eind van de jaren zeventig keerde Walesa illegaal naar de werf terug. In augustus 1980 nam hij aan een nieuwe staking op de scheepswerf deel. Hij werd voorzitter van het Centrale Stakingscomité. In september werd Walesa voorzitter van een Nationaal Coördinerend Comité van Solidariteit, opgericht door afgevaardigden van regionale organisaties. Onder zware druk van de bevolking erkenden de Poolse autoriteiten de vakbond in 1980 officieel. Lech Walesa werd als leider van Solidariteit een nationaal symbool. Onder druk van Moskou maakte de Poolse regering op 31 december 1981 een eind aan de liberalisering. Solidariteit werd verboden en Walesa en andere leiders werden geïnterneerd. Op Kerstmis 1982 werden zij vrijgelaten. In de lente van 1983 ging Walesa weer aan het werk op de Lenin-scheepswerf. In datzelfde jaar kreeg hij de Nobelprijs voor de vrede.

Solidariteit was nauw betrokken bij nieuwe stakingen in 1988. Walesa trad weer op de voorgrond. De vakbond werd in 1989 opnieuw gelegaliseerd, met Walesa als voorzitter. De vakbond vormde zich nu om tot politieke partij. Walesa speelde in Solidariteit een gematigde rol en liet zich terzijde staan door de invloedrijke rooms-katholieke Kerk. De Oost-Europese revolutie van 1989 dwong president Jaruzelski zijn functie op te geven. Na een felle verkiezingsstrijd met zijn medevakbondslid Tadeusz Mazowiecki werd Walesa in december 1990 tot de nieuwe president van Polen gekozen. Solidariteit raakte door deze verkiezingsstrijd en door meningsverschillen over het tempo van de hervormingen verdeeld, en viel in een aantal partijen uiteen.

Walesa probeerde ondertussen in een hoog tempo economische hervormingen door te voeren, maar werd hierbij gehinderd door de politieke verdeeldheid in het parlement. Zowel in oktober 1991 als in september 1993 waren er verkiezingen nodig. Walesa zelf kreeg zware kritiek op zijn autoritaire stijl van regeren. Dat bleek duidelijk bij de presidentsverkiezingen in 1995. In de tweede ronde op 19 november verloor hij met 48,3 tegen 51,7 procent van de stemmen van Aleksandr Kwasniewski, politiek geschoold in de vroegere Communistische Partij.

In zijn buitenlandse politiek had hij meer succes. Walesa knoopte vriendschappelijke betrekkingen aan met verschillende landen. Hij was in april 1991 betrokken bij de opheffing van het Warschaupact en zocht toenadering tot de NAVO en de Europese Unie.