Gepubliceerd op 13-06-2017

Salazar, António de Oliveira (1889-1970)

betekenis & definitie

Portugees staatsman; premier van 1932-68.

António Salazar werd geboren in Vimieiro in de provincie Beira Alta als zoon van een boer. Hij studeerde rechten en economie in Coimbra, waar hij vervolgens in 1916 in de economie promoveerde en in 1918 tot hoogleraar werd benoemd. Hierna gold Salazar al snel als een financieel expert. In 1921 was hij medeoprichter van de Katholieke Centrumpartij, waarvoor hij korte tijd afgevaardigde was in het Portugese parlement. Na een militaire staatsgreep in 1926 werd hij benoemd tot minister van Financiën. Wegens onvoldoende medewerking van zijn collega's trad Salazar echter na vijf dagen al weer af. Toen Portugal in april 1928 aan de rand van een financieel bankroet stond, werd hij opnieuw gevraagd minister van Financiën te worden. Salazar aanvaardde de functie op voorwaarde dat hij volledige zeggenschap over de inkomsten en uitgaven van de staat zou krijgen. In feite was hij hiermee dictator van Portugal. Door van zijn vetorecht tegenover het parlement gebruik te maken, was Salazar in 1931 in staat de Portugese financiën te saneren. Als fel tegenstander van de parlementaire democratie had hij in 1930 de Uniâ Nacional opgericht, de Portugese eenheidspartij.

Op 5 mei 1932 werd António Salazar minister-president, een functie die hij tot 1940 combineerde met het ministerschap van Financiën. Hij was de grondlegger van de nieuwe grondwet van 1933, die van Portugal een corporatieve republiek zonder parlement en zonder partijen maakte. Feitelijk introduceerde Salazar daarmee in Portugal een eigen vorm van fascisme. Van 1936-44 beheerde Salazar het departement van Oorlog en van 1936-47 dat van Buitenlandse Zaken. Tijdens de Spaanse burgeroorlog steunde Salazar generaal Franco. Hij slaagde erin Portugal buiten de Tweede Wereldoorlog te houden.

Salazars autoritaire manier van regeren en vooral de wijze waarop hij het koloniale systeem in Afrika handhaafde, leidden in de jaren zestig zowel in Portugal als in de Afrikaanse koloniën tot toenemende oppositie tegen zijn bewind. Op 26 september 1968 werd hij wegens zijn slechte gezondheid als gevolg van een beroerte vervangen door Marcello Caetano, die de politiek van zijn voorganger in grote lijnen voortzette.