Gepubliceerd op 13-06-2017

Jemen

betekenis & definitie

Republiek in het zuidwesten van het Arabisch schiereiland, grenzend aan de Rode Zee en de Golf van Aden.

De gebieden die vroeger Noord-Jemen heetten, behoorden van de zestiende eeuw tot 1918 tot het Osmaanse (Turkse) rijk. In 1918 werd Noord-Jemen met Britse steun een koninkrijk onder koning Imam Yahya. De afbakening van de grenzen met Saudi-Arabië en het Britse protectoraat Aden gaf de nodige moeilijkheden. In 1948 werd de koning vermoord; zijn zoon Ahmad volgde hem op, en regeerde tot 1962. Na zijn dood brak een opstand uit, die werd gesteund door Egypte en Syrië. Generaal Abdoellah al-Sallal riep de Arabische Republiek Jemen uit. De monarchisten werden gesteund door Saudi-Arabië. De burgeroorlog duurde tot 1967, toen de Egyptische leider Nasser als gevolg van de nederlaag in de Zesdaagse Oorlog tegen Israël zijn troepen uit Jemen moest terugtrekken. Generaal Sallal trad af; er kwam een gematigde regering aan het bewind. In april 1970 was er een nationale verzoening. In 1974 nam een militaire junta de macht over. Vier jaar later werd Ali Abdoellah Saleh president.

In 1979 voerde de Arabische Republiek Jemen een oorlog van dertig dagen met het buurland de Democratische Volksrepubliek Jemen. Na de oorlog werden er besprekingen over vereniging van de twee Jemens gevoerd. In december 1989 werd men het eens over een grondwet. De vereniging vond officieel plaats op 22 mei 1990. De politieke hoofdstad van de Republiek Jemen werd San'aa (de hoofdstad van Noord-Jemen) en de economische hoofdstad Aden (de hoofdstad van Zuid-Jemen). De Republiek Jemen werd lid van de Verenigde Naties.

In oktober 1993 brak er in de Republiek Jemen een politieke crisis uit over de samenstelling van een nieuwe Presidentiële Raad. De crisis was een weerspiegeling van de aanhoudende spanning tussen de twee belangrijkste partijen, het Algemene Volkscongres, dat vóór de vereniging in 1990 de regeringspartij in Noord-Jemen was, en de Jemenitische Socialistische Partij, de vroegere regeringspartij in Zuid-Jemen. De politieke crisis dreigde uit te lopen op een gewapend conflict tussen de legers van het Noorden en het Zuiden van de Volksrepubliek Jemen. Onderhandelingen leken een oplossing te bieden. Op 20 februari 1994 ondertekenden president Saleh en vice-president Ali Salim al-Bid in de Jordaanse hoofdstad Amman het Document van Belofte en Overeenstemming. Deze bijeenkomst bleek de crisis echter niet te kunnen bezweren. Vrijwel direct daarna braken gevechten uit tussen noordelijke en zuidelijke troepen; er ontstond een burgeroorlog.



De belangrijkste reden van de burgeroorlog was dat ondanks de officiële eenwording de strijdkrachten, de veiligheidsdiensten en de bureaucratische structuren in het Noorden en Zuiden volledig intact waren gebleven. Ook bleven er diepe ideologische en stammentegenstellingen bestaan, die niet waren overbrugd. De pro-Iraakse houding van president Saleh in de tweede Golf-oorlog had de tweespalt nog vergroot, en de economie van het land ernstig aangetast.

Op 21 mei 1994 werd een nieuwe zuidelijke staat opgericht, de Democratische Republiek Jemen. De nieuwe republiek werd militair in het nauw gedrongen. De Veiligheidsraad van de Verenigde Naties probeerde tevergeefs een staakt-het-vuren overeen te komen. De oorlog liep uiteindelijk op een beleg van de stad Aden uit. Omstreeks 10 juli hadden de noordelijke troepen het zuiden van Jemen onder controle, en was de burgeroorlog afgelopen. Naar schatting waren zevenduizend mensen omgekomen en vijftienduizend gewond geraakt. De oorlog had minimaal drie miljard dollar gekost. Daarna werd hard gewerkt aan een nieuwe nationale verzoening.