Gepubliceerd op 13-06-2017

Dardanellen-kwestie

betekenis & definitie

De politieke problemen rond de doorvaart door de Dardanellen.

De Dardanellen (of Hellespont) is de naam van de ongeveer vijfenzestig kilometer brede zeestraat tussen de Egeïsche Zee en de Zee van Marmara, die in verbinding staat met de Zwarte Zee. Op de Conventie van Londen in 1841 werd afgesproken de Dardanellen in vredestijd voor alle oorlogsschepen, met uitzondering van Turkse, gesloten te verklaren. In de zomer van 1914 gingen Duitse oorlogsschepen in de haven van Constantinopel voor anker. In november 1914 verklaarde de regering van het Osmaanse (Turkse) rijk de zeestraat voor alle handelsverkeer gesloten. Daardoor werd de verbinding tussen Rusland en zijn bondgenoten Frankrijk en Groot-Brittannië afgesneden. De geallieerden verklaarden vervolgens de oorlog aan het Osmaanse rijk en beraamden plannen voor een invasie. De geallieerde landingen op het schiereiland Gallipoli aan de noordkant van de Dardanellen (april 1915-januari 1916) liepen echter op een jammerlijke mislukking uit.



Na de val van het Osmaanse rijk in 1918 werd de zeestraat onder toezicht van een internationale commissie gesteld. De doorvaart werd zowel voor handels- als voor oorlogsschepen gewaarborgd. Bij de Vrede van Lausanne (1923) werd de doorvaart voor oorlogsschepen in vredestijd beperkt tot marineschepen beneden de tienduizend ton; handelsschepen waren zowel in vredes- als in oorlogstijd welkom. In 1936 werd de controle over de Dardanellen weer aan Turkije overgedragen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verleende Turkije schepen uit Duitsland en Italië wel toegang tot de Dardanellen, maar schepen uit de Sovjetunie en Groot-Brittannië niet.