Gepubliceerd op 13-06-2017

Baruch-plan (1946)

betekenis & definitie

Amerikaans voorstel tot vernietiging van alle atoomwapens en internationaal toezicht op atoomenergie, dat door de Sovjetunie werd afgewezen.Het plan is genoemd naar de ontwerper, de Amerikaanse presidentiële adviseur Bernard Mannes Baruch (1870-1965). Het plan was een aanscherping van het in maart 1946 opgestelde Acheson-Lilienthal-rapport, dat eveneens van Amerikaanse makelij was. Dat rapport stelde voor de Amerikaanse atoomtechnologie over te dragen aan een supranationaal gezag met een monopolie op onderzoek, ontwikkeling en toepassing van atoomenergie. Het gezagsorgaan zou de bevoegdheid krijgen vergunningen af te geven en inspecties te houden. Het zou echter geen sancties kunnen instellen.

Het Baruch-plan dat op 14 juni 1946 bij de Verenigde Naties werd ingediend, stelde juist de sancties voorop. Deelnemende landen konden alleen toetreden als ze bereid waren zich aan sancties van het hoogste gezagsorgaan te onderwerpen. Dit gezagsorgaan zou worden gevormd door de Verenigde Naties, waarin de Verenigde Staten een grote rol speelden. De Sovjets voelden niets voor controles door een in hoofdzaak westers gezagsorgaan, terwijl ze er ook bezwaar tegen hadden dat de VS een blijvend monopolie op de kennis van atoomenergie zouden bezitten. Daarom wezen zij het Baruch-plan af. Zij dienden een tegenvoorstel in met als eis de vernietiging binnen drie maanden van alle atoomwapens. Op hun beurt verwierpen de Amerikanen dát voorstel. De Sovjets gingen toen door met het ontwikkelen van een eigen atoombom; in september 1949 volgde de eerste succesvolle proefexplosie in de Sovjetunie.

Het Baruch-plan betekende in zekere zin een discriminatie door de Verenigde Staten die over het atoommonopolie beschikten, van landen die geen atoomwapens bezaten. Dit element kwam in 1968 terug in het Non-Proliferatie Verdrag.