Gepubliceerd op 13-06-2017

30-septemberbeweging

betekenis & definitie

Verzetsbeweging in Indonesië die op 30 september 1965 een opstand ontketende.

De Indonesische naam was Gerakan September Tiga Puluk, afgekort Gestapu.

De 30-septemberbeweging bestond uit communisten en studenten die ontevreden waren over de toenemende macht van de militairen, die ten koste ging van het gezag van president Sukarno. Sukarno had enige sympathie voor de communisten getoond.

De opstand begon met een staatsgreep van Untung, de commandant van de presidentiële lijfwacht. De rebellen vermoordden zes generaals. Het leger sloeg hard terug. Binnen enkele weken werden naar schatting 87 000 communisten gedood en circa 160 000 opstandelingen gevangengezet. Er werden later getallen genoemd van ongeveer een half miljoen doden. De communistische partij PKI werd verboden. Generaal Soeharto die het tegenoffensief tegen de 30-septemberbeweging leidde, nam de macht over. Onder druk van het leger droeg president Sukarno op 12 maart 1966 zijn bevoegdheden aan Soeharto over. Een jaar later werd Sukarno feitelijk ontslagen. Soeharto werd in maart 1967 waarnemend president en een jaar later president.

Er bestaan twijfels over het feitelijke aandeel van de 30-septemberbeweging in de coup. Er zijn sterke aanwijzingen dat Soeharto van de opstand gebruik heeft gemaakt schoon schip onder zijn tegenstanders te maken. Duizenden gevangenen werden soms tientallen jaren vastgehouden. Ondanks internationale protesten werd een aantal van hen alsnog ter dood gebracht. Untung en drie medeplichtigen werden op 27 september 1967 terechtgesteld.