Lexicon van Nederlandse archieftermen

Stichting Archief Publicaties (1983)

Gepubliceerd op 18-05-2017

Verbaal

betekenis & definitie

Een verbaal is een serie van de op één dag, of in één zitting vastgestelde minuten van besluiten, al dan niet met bijlagen, en van voor kennisgeving aangenomen ingekomen stukken.

Vgl. N.A.T. nr. 69: Een verbaal is: het proces-verbaal van de tijdens één vergadering gestelde handelingen of genomen besluiten van een college; het geheel der bescheiden, die de tijdens één zitting door een functionaris genomen besluiten of het verslag van zijn handelingen bevatten.

Het vormen van verbalen is kenmerkend voor overheidsadministraties die ontstonden rond het begin van de negentiende eeuw en die onderverdeeld waren in afdelingen en bureaus. De voorbereiding van de besluiten kwam op verschillende plaatsen binnen een dergelijke organisatie tot stand. Dit had tot gevolg, dat besluiten in minuutvorm niet meer doorlopend in registers konden worden ingeschreven, maar losbladig werden opgemaakt en ter parafering voorgelegd aan het hoofd van de organisatie. Oorspronkelijk werden besluiten en bijlagen vaak nog in twee afzonderlijke series opgeborgen (een serie verbalen en een serie bijlagen); later wordt het algemeen gebruik om de bijlage(n) bij het desbetreffende besluit te voegen. De bijlagen worden ook wel "relatieven” genoemd.

De minuut van het besluit bestaat meestal uit twee onderdelen: een inleiding, aanvangend met de naam van de functionaris die het besluit neemt, gevolgd door een opsomming van ingekomen stukken, andere besluiten en retroacta waarop het besluit stoelt; het feitelijk besluit, veelal geformuleerd in briefvorm.

Sommige administraties hebben geen behoefte aan de inleiding en volstaan met de tekst van de uitgaande brief. Het volgen van het gebruik in de administratie van de term "verbaal” in de zin van register van besluiten is niet aan te bevelen; evenmin het gebruik van deze term in de zin van één minuut-besluit met bijlage(n).